Tạc tượng Đức Phật là một trong những việc làm cao quý, giúp người tạo tượng được vô lượng công đức. Khởi duyên của việc tạc tượng Đức Phật xuất phát từ thời Ngài còn tại thế, bởi lòng tôn kính và nỗi nhớ tha thiết của một vị vua đối với Đức Thế Tôn.

Ngày nay, nhiều người hiểu lầm rằng, cứ tạc tượng Phật là sinh phước lành; mà không biết yếu tố quan trọng là từ tâm thành kính của người tạc tượng. Bài viết dưới đây sẽ giúp quý vị hiểu hơn về nguồn gốc ra đời, công đức tạc tượng và cách tạo tượng Đức Phật đúng Pháp để vun bồi phước lành, hướng đến cuộc sống an lạc, bình yên.

Nguồn gốc của tượng Phật

Theo nhiều kinh điển Phật giáo như kinh Tăng Nhất A-Hàm - Quyển 26 (Phẩm 34: Đẳng Kiến), kinh Phật Thuyết Đại Thừa Tạo Tượng Công Đức,...; việc tạo tượng Phật đầu tiên trong lịch sử khởi duyên từ vua Ưu Điền (Udayana/Udena) - vị vua trị vì nước Vatsa, là một trong 16 vương quốc thuộc Ấn Độ cổ đại. 

Vào một mùa an cư, khi Đức Thế Tôn lên cung trời Đao Lợi để thuyết Pháp cho hoàng hậu Ma Da - mẫu thân của Ngài và chúng chư Thiên, tứ chúng đệ tử ở nhân gian không được thấy Ngài. 

Trong suốt ba tháng ấy, vì lòng tưởng nhớ Đức Phật không nguôi, vua Ưu Điền trở nên ưu sầu, ngày đêm mất ăn mất ngủ, thậm chí xao lãng bỏ bê việc triều chính. Thấy vua ngày càng u sầu, các vị quan thần trong triều cùng nhau bàn luận mong tìm được cách để giúp nhà vua vơi bớt nỗi nhớ. Cuối cùng, các vị quần thần tâu lên vua rằng, có thể làm hình tượng Đức Phật để chiêm ngưỡng, cung kính đảnh lễ và cúng dường. 

Lúc bấy giờ, vua Ưu Điền liền bạch thỉnh Tôn giả Mục Kiều Liên - bậc Đệ nhất Thần thông dùng thần lực, lên thỉnh Phật trở về nhân gian để hàng đệ tử được đảnh lễ. Thế nhưng, khi đó Đức Thế Tôn đang thuyết Pháp, chưa thể hạ giới. Ngài từ bi chấp thuận cho vua Ưu Điền được phép tạc tượng Phật để tỏ lòng kính ngưỡng. 

Vua Ưu Điền lập tức ra lệnh cho các tượng sư kỹ xảo trong nước tìm chất liệu tạc tượng. Sau khi cân nhắc, nhà vua quyết định dùng gỗ chiên đàn ngưu đầu - một loại gỗ rất quý để tạc tượng Như Lai. 

Nhà vua còn ban sắc lệnh, cho triệu tập những người thợ giỏi nhất trong nước; ai có thể tạc hình tượng Phật như thật, vua sẽ ban thưởng. Tuy nhiên, trước lệnh của nhà vua, tất cả thợ giỏi đều lo sợ, không dám nhận. Bởi tướng hảo của Đức Như Lai vô cùng trang nghiêm, thế gian không ai sánh bằng nên khó có thể tái hiện lại; nếu làm thiếu sót, thì mọi danh tiếng của họ đều bị mất hết. 

Khi ấy, trên cõi Trời có một vị Thần tên Tỳ Thủ Yết Ma muốn giúp đỡ vua Ưu Điền tạc tượng. Bởi Ngài biết rằng dưới trần gian, không ai có kỹ xảo bằng mình. Ngài hóa thân thành một người thợ mộc, mang theo các vật dụng đến cửa thành và xin được yết kiến vua Ưu Điền. Khi hay tin, nhà vua mừng rỡ, lập tức cho truyền người thợ mộc vào cung. 

Chỉ trong thời gian ngắn, vị Thần đã tạc đúng hình tượng bằng gỗ chiên đàn, thể hiện ba mươi hai tướng tốt, tám mươi vẻ đẹp của Đức Thế Tôn. Bức tượng ấy trở thành tôn tượng đầu tiên trong lịch sử Phật giáo, được hình thành từ lòng tôn kính và nỗi nhớ tha thiết của vua Ưu Điền cùng muôn dân đối với Như Lai. 

Khi nghe tin vua Ưu Điền đã tạo được tượng Phật, các vị quốc vương như vua A Xà Thế, vua Ba Tư Nặc,... cùng chư quốc lân bang đều hoan hỷ, mang vô lượng hoa thơm, lễ vật đến cúng dường. 

Từ nhân duyên ấy, truyền thống chiêm bái, đảnh lễ và thờ phụng tượng Phật được duy trì đến ngày nay. 

Công đức tạc tượng Phật

Trong kinh Mục Liên Sám Pháp - Quyển Thứ Nhất có đoạn: “Vì thế, cho nên trong Kinh Tạo Tượng, Đức Phật nói rằng, Phật tuy diệt độ, nhưng pháp của Ngài, vẫn ở thế gian. Trong thời mạt pháp, nếu có người nào, đắp vẽ hình tượng, của Phật, Bồ Tát, cùng các Hiền Thánh hoặc để trong chùa hay nhà tại gia, hoặc giữa xóm làng, hay trong rừng núi, ngày đêm khuya sớm, hương hoa cúng dường, đèn nến phan phướn, thì những người ấy, được phước vô lượng mãi mãi yên vui”.

Hay trong kinh Địa Tạng, Đức Phật dạy Ngài Phổ Quảng Bồ Tát về công đức tạc tượng như sau: “Như có kẻ thiện nam hay người thiện nữ nào hoặc là họa vẽ hình tượng của Ngài Địa Tạng Bồ Tát rồi chừng một lần chiêm ngưỡng, một lần đảnh lễ, người đó sẽ được sanh lên cõi trời Đao Lợi một trăm lần, không còn phải bị sa đọa vào ác đạo nữa. Ví dầu ngày kia phước trời đã hết mà sanh xuống nhơn gian, cũng vẫn làm vị Quốc Vương, không hề mất sự lợi lớn”.

Như vậy, chúng ta tạc tượng hoặc thuê người tạo tượng Đức Phật, tượng các vị Bồ tát với tâm cung kính thì được phước báu vô lượng vô biên. 

Cách tạc tượng Phật sinh phước lành

1. Phải xuất phát từ tâm tôn kính Đức Phật 

Tô vẽ, khắc họa hay đắp tượng Đức Phật phải xuất phát từ tâm tôn kính thì được vô lượng phước lành. Ngược lại, nếu tạc tượng mà không có lòng cung kính; hoặc chỉ tạc tượng Phật để buôn bán thì phước sẽ hao hụt rất nhanh. Bởi mỗi tướng của Đức Phật được kết tụ vô lượng công đức ở đó, phải trải qua ba a-tăng-kỳ kiếp tu tập mới đạt được.

2. Tuyệt đối không nên tạo tượng Đức Phật không đủ toàn thân

Việc tạc tượng Phật chỉ có đầu hoặc bán thân của Đức Phật là tội lỗi. Như trong phần giới thiệu kinh Đại Thừa Công Đức Tạo Tượng Phật có dạy: “...phải thành tâm tạo tượng Phật, có đủ tướng tốt trang nghiêm, nếu không được toàn hảo thì ít ra cũng phải có đủ những nét biểu hiện Đại trí, Đại từ, Đại giải thoát, hoặc như trong kinh này dạy: “Phải đủ hai tướng: “Bạch hào và nhục kế, để khi nhìn vào, biết là tượng Phật” dễ phát khởi lòng kính tin, thì mới có công đức. Trái lại, tạo tượng Phật mà không biểu lộ được tướng gì của Phật và khi nhìn vào cũng không biết đó là tượng Phật, không phát khởi được tín tâm, còn xem thường nữa, thì việc tạo tượng như vậy tất nhiên là không có công đức, lắm lúc còn mang tội nữa là khác”. 

Trên đây là những lời giảng của Thầy Thích Trúc Thái Minh về nguồn gốc, công đức tạc tượng và cách tạo tượng Như Lai để được phúc lành. Từ nhân duyên vua Ưu Điền tạc tượng Đức Phật, sau này, các tín đồ Phật giáo mới có cơ hội được cung kính, đảnh lễ và chiêm bái tôn tượng Ngài. 

Ngày nay, việc chiêm bái, đảnh lễ tượng Phật tại các ngôi chùa, tự viện đã trở thành truyền thống trong đời sống tâm linh của người dân. Công đức lễ Phật cũng là nhân duyên giúp chúng ta có được thân tướng cao đẹp, tái sinh vào nơi cao quý và phát khởi những tâm thiện lành.