Tứ chánh cần là 4 Pháp tinh tấn căn bản nhằm ngăn điều ác, làm điều thiện. Thực hành Tứ chánh cần là lộ trình chuyển hóa phiền não tận gốc, giúp người thực hành thanh lọc thân tâm, đoạn trừ xấu ác và xây dựng đời sống an lạc, trí tuệ theo lời Phật dạy.

Tứ chánh cần là gì?

Tứ chánh cần là: Ngăn ác, diệt ác, sinh thiện, tăng trưởng thiện; thuộc chánh tinh tấn trong Bát chánh đạo; nằm trong 37 phẩm trợ đạo - Pháp trợ duyên cho hành giả thành tựu giác ngộ, giải thoát và giúp chánh Pháp được lưu truyền lâu dài. 

Cụ thể 4 điều chúng ta cần tinh tấn thực hành là:

1. Ngăn ác

Ngăn ác là ngăn chặn và dừng việc ác từ khi tâm khởi nghĩ. 

Ví dụ: Người có thói quen trộm cắp nhờ học Phật Pháp nên dứt bỏ ý niệm lấy đồ của người nữa.

2. Diệt ác

Diệt ác là dừng hẳn những việc ác đã làm, nếu mầm mống ác xuất hiện phải diệt trừ ngay, không cho sinh ra.

Ví dụ: Người đã đánh bài bạc, nghiện ngập,... mà quyết tâm, tinh tấn diệt trừ những bất thiện ấy.

3. Sinh thiện

Sinh thiện là làm những điều thiện trước đây chưa từng làm. Ví dụ: chưa từng đi chùa nghe Pháp, công quả, chấp tác phục vụ đại chúng thì nay phát tâm thực hành. 

4. Tăng trưởng thiện

Tăng trưởng thiện là làm sung mãn, phát triển lớn mạnh các điều thiện đã làm.

Ví dụ: Chúng ta được nghe học Phật Pháp và gieo duyên cho mọi người; dù mưa gió vẫn quyết chí đi.

3 lợi ích thiết thực khi thực hành Tứ chánh cần

1. Dứt trừ thói lười biếng, buông xuôi

Kinh Mi Tiên Vấn Đáp Câu 176 - Có Ai Thấy Phật Không? có viết: Tứ chánh cần trị bệnh dễ duôi, buông xuôi theo ác niệm. 

Khi vấp ngã, đổ vỡ trong cuộc đời, chúng ta dễ buông xuôi, trở nên lười biếng. Nhưng nhờ Pháp Tứ chánh cần, chúng ta dễ dàng đứng lên và bước qua những khó khăn.

2. Đoạn trừ phiền não, tăng trưởng trí tuệ

Nếu thói quen thực hành Tứ chánh cần (tức nhận diện, tư duy về nhân duyên và cách diệt khổ) thì được gọi là tu tập có trí tuệ. Điều đó sẽ giúp đoạn tận phiền não, tâm không oán trách, hờn giận, ái ố; cũng như xa rời được những thú vui vô bổ, những ham muốn, mong cầu mang lại sự khổ đau. 

Ngoài ra, người tu tập trí tuệ như vậy sẽ giúp định tâm, sáng trí và có tầm nhìn, quan sát, tư duy mọi việc.

3. Được giác ngộ, giải thoát khỏi khổ đau

Tứ chánh cần sẽ trợ duyên thành tựu giác ngộ, giúp chúng ta đắc đạo quả, giải thoát luân hồi đau khổ.

3 cách thực hành Tứ chánh cần trong đời sống

1. Kiểm tâm bằng sổ ghi chép

Nên có một cuốn sổ ghi việc thiện – việc ác. Ông Viên Liễu Phàm (sách Liễu Phàm Tứ Huấn) cũng ghi chép rõ ràng những việc thiện đã phát nguyện, chọn lọc từng việc để thực hành, nhờ đó mà chuyển hóa nghiệp.

Chúng ta cũng nên học theo cách ấy, có thể ghi chép:

- Việc cần từ bỏ: hút thuốc, uống rượu,... – những việc không chỉ gây hại cho sức khỏe mà còn phạm giới, chắc chắn sẽ dẫn đến quả báo xấu. 

- Việc thiện nên làm: Tụng kinh, lễ Phật, sám hối, nghe Pháp, giữ gìn giới cấm, tu dưỡng nhân tâm,… và chủ động sắp xếp thời gian để thực hành đều đặn. 

Ghi chép rõ như vậy để mỗi ngày biết mình đang tiến lên hay thụt lùi trên con đường tu tập.

Nếu buông lơi, lười biếng thì lập tức pháp ác sẽ đến như: gặp bạn xấu, mắc vào tà kiến,... Khi đã ý thức được giá trị và sự quý báu của việc dừng ác – tu thiện, tất cả chúng ta đều cần phải nỗ lực thực hành một cách nghiêm túc.

2. Tu tập thiện nghiệp

Việc tu tập thiện nghiệp là nền tảng căn bản, không thể xem nhẹ. Trước hết phải tu thiện, rồi mới thanh tịnh tâm. Nếu chưa thuần thiện thì chưa thể thanh tịnh. 

Thực tế, phần lớn chúng ta vẫn chưa thuần thiện, bởi ngay trong những việc làm được gọi là thiện, vẫn còn ẩn những yếu tố bất tịnh. Có khi làm việc thiện nhưng vẫn còn ngã chấp, cầu danh, mong được lợi, còn tâm sở hữu. 

Thiện như vậy là thiện có cấu uế, chưa thanh tịnh, chưa phải là thiện đúng nghĩa. Đó là điều mà mỗi người cần tự soi chiếu lại chính mình.

3. Thực hành thiền định - quán sát nội tâm

Khi khởi lên niệm ác, tâm oán trách, hận thù,... thì cần phải xoay vào quán chiếu nhân quả đến khi hết tâm niệm bất thiện. Sau đó, khởi sinh niệm thiện để chuyển hóa. Tức là phải thiền trong Tứ chánh cần. Ví như khi khởi niệm sân hận thì cần tăng trưởng tâm niệm tha thứ. 

Hằng ngày chăm chỉ tu tập thiền thì sẽ có được năng lượng thiền quán. Từ đó, giúp thanh lý được các bất thiện rất nhanh; trí quán sát, tư duy cũng nhanh nhẹn hơn.

Xem thêm: Cách ngồi thiền đúng cách: 15 phút mỗi ngày giúp trí tuệ sáng suốt

Trên đây là những phân tích của Thầy Thích Trúc Thái Minh về tứ chánh cần. Mong rằng, qua bài viết trên, quý vị sẽ hiểu rõ con đường ngăn ác, diệt ác, sinh thiện và tăng trưởng thiện, từ đó biết cách chuyển hóa những bất thiện nơi thân và tâm, nuôi lớn các thiện pháp, để đời sống ngày càng an lạc, tỉnh thức và vững vàng để hướng đến con đường hạnh phúc tối thượng.