Cờ Phật giáo là biểu tượng quen thuộc, niềm tự hào trong những ngày lễ trọng đại của người con Phật. Đặc biệt, lá cờ ngũ sắc này được thiết kế từ ánh hào quang rực rỡ, tinh khiết của Đức Phật vào tuần lễ thứ tư sau khi Ngài thành đạo, gắn liền với sự kiện linh thiêng trong lịch sử đạo Phật. 

Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn khám phá nguồn gốc, lịch sử hình thành cũng như ý nghĩa của cờ Phật giáo, để hiểu hơn về giá trị thiêng liêng của lá cờ này.

Nguồn gốc của cờ ngũ sắc Phật giáo

Cờ Phật giáo được đề xuất bởi một cựu Đại tá trong quân đội người Mỹ - tên là Henry Steel Olcott. Ông không phải là một Phật tử mà gia đình ông có truyền thống theo đạo Tin Lành. Henry Steel Olcott tham gia hội Thông Thiên Học - một hội nghiên cứu về tâm linh; trong đó, ông nghiên cứu về Phật giáo. Sau này, ông đã dành nhiều đam mê và tình cảm đặc biệt với Phật giáo. 

Năm 1880, ông đến Sri Lanka và trình lên Ủy ban Phật giáo Colombo của Sri Lanka, đề nghị phác họa cho Phật giáo một lá cờ. Ông đề xuất hình thức lá cờ nên có sáu màu, được lấy cảm hứng từ sáu màu hào quang của Đức Phật khi Ngài đắc đạo dưới cội cây Bồ đề.

Theo lịch sử Phật giáo ghi lại, sau khi Đức Phật Thích Ca thành tựu quả vị Chánh đẳng Chánh giác, Ngài đã ở lại cội Bồ đề (nay thuộc bang Bihar, Ấn Độ) thêm 7 tuần lễ để hưởng Pháp vị về thiền, quán sát và chuẩn bị cho hành trình chuyển tải Phật Pháp đến với chúng sinh. Và trong tuần lễ thứ 4, Đức Phật Thích Ca đã dùng thần thông, kiến tạo một ngôi lầu bằng ngọc ở hướng Tây Bắc - tượng trưng cho ngôi lầu giáo Pháp. Ngài đã ngự ở trong đó để quán chiếu, soi tỏ những trạng thái sinh diệt của sát na tâm. Trong suốt 7 ngày, Ngài đã soi tỏ dòng tâm; sự tiến diễn, vận hành của tất cả chúng sinh, các cõi giới; xây dựng lên giáo Pháp hóa độ chúng sinh. Khi đó, thân và tâm Đức Phật trở nên sáng trong, tinh khiết tuyệt đối, tỏa ra vòng hào quang rực rỡ với các màu sắc: xanh dương, vàng, đỏ, trắng, da cam và trộn lẫn năm màu trên tạo thành màu sáng chói (màu thứ sáu). 

Sau này, vào kỳ Phật đản, ngày 28/4/1885, đề xuất về cờ Phật giáo của Henry Steel Olcott được Ủy ban Phật giáo Colombo chính thức chấp nhận. Cho đến 65 năm sau, vào năm 1950, trong Hội nghị Phật giáo thế giới lần thứ nhất được tổ chức với 26 quốc gia tham dự, lá cờ Phật giáo chính thức được thông qua, trở thành biểu tượng linh thiêng của đạo Phật. Tuy nhiên, dải cờ được thông qua với năm màu sắc, không phải sáu màu như ban đầu (vì màu cuối cùng trong sáu màu của vòng hào quang là hợp lại của năm màu còn lại).

Ý nghĩa của cờ Phật giáo

Ý nghĩa 5 màu của lá cờ Phật giáo

Đầu tiên, ý tưởng cờ Phật giáo của ông Henry Steel Olcott dựa trên màu sắc từ hào quang của Đức Phật. Sau này, các quốc gia đã gắn cho lá cờ này nhiều ý nghĩa khác nhau. Có nơi cho rằng, năm màu của lá cờ tượng trưng cho năm điều:

- Màu xanh dương tượng trưng cho thiền định.

- Màu vàng tượng trưng cho chính tư duy.

- Màu đỏ tượng trưng cho năng lực cho sức mạnh của tâm linh.

- Màu trắng tượng trưng cho đức tin.

- Màu da cam tượng trưng cho trí tuệ. 

Và màu thứ sáu - màu hợp lại của năm màu, tượng trưng cho hòa bình, không phân biệt, kỳ thị màu da, chủng tộc.

Bên cạnh đó, ở một số đất nước khác có quan niệm rằng, năm màu này tượng trưng cho năm sức mạnh tu tập - đó là ngũ căn và ngũ lực. Gồm có:

- Màu trắng tượng trưng cho tín căn, đức tin.

- Màu đỏ tượng trưng cho tấn căn (sự tinh tấn). 

- Màu vàng tượng trưng cho niệm căn. 

- Màu xanh dương tượng trưng cho định căn. 

- Màu da cam tượng trưng cho huệ căn.

Biểu tượng lục hòa gắn kết

Trong lá cờ Phật giáo, chúng ta sẽ thấy màu cờ của đất nước mình cũng ở trong đó, bởi đây đều là những màu sắc cơ bản. Ví dụ, cờ Việt Nam có màu vàng, màu đỏ; thì trong cờ Phật giáo cũng có hai màu sắc này. Và phần cuối của lá cờ là tất cả màu sắc hòa lại với nhau, thể hiện sự hòa hợp, lục hòa. Đó là ý nghĩa vô cùng đặc biệt của lá cờ ngũ sắc.

Tại Việt Nam, lá cờ Phật giáo được mang về Việt Nam bởi Tỳ-kheo Tố Liên vào ngày 24/2/1951. Vị Tỳ-kheo là đại diện Ủy ban Phật giáo thế giới tại Việt Nam, đi dự hội nghị Colombo và đích thân mang lá cờ linh thiêng này trở về quê hương. Ngày nay, lá cờ Phật giáo trở thành biểu tượng cao quý, thường tung bay song song cùng quốc kỳ Việt Nam. Hình ảnh này thể hiện tinh thần Phật giáo luôn gắn bó, đồng hành và phát triển cùng dân tộc.  

Bài viết trên được tóm tắt từ lời giảng trên Thầy Thích Trúc Thái Minh về nguồn gốc, ý nghĩa của cờ Phật giáo. Lá cờ không chỉ là biểu tượng gắn liền với hào quang thiêng liêng của Đức Phật, mà còn mang trong mình thông điệp về sự hòa hợp, đoàn kết và lòng từ bi của Phật giáo. Mỗi khi lá cờ Phật giáo tung bay, đó vừa là niềm tự hào của người con Phật, vừa là minh chứng sống động cho sự trường tồn của Phật Pháp qua hàng ngàn năm lịch sử.