Cúng thí thực là nghi thức diễn ra vào mỗi buổi chiều hàng ngày tại chùa Ba Vàng. Nếu ở tại gia, vào các ngày rằm, ngày lễ, tết,... chúng ta cũng có thể thực hiện nghi thức này.
Cúng thí thực có ý nghĩa, lợi lạc ra sao và cúng thế nào để các hương linh được thọ nhận? Kính mời quý Phật tử cùng đọc bài viết “Nghi thức cúng thí thực có nhiều lợi ích và ý nghĩa” dựa trên bài giảng của Sư Phụ Thích Trúc Thái Minh để hiểu hơn về ý nghĩa, mục đích của nghi thức cúng thí thực.

Mục đích của đàn lễ cúng thí thực?

Trong chương trình vấn đáp Phật Pháp, Sư Phụ Thích Trúc Thái Minh chia sẻ: “Ở chùa có những hương linh được gia đình thỉnh về đây tu tập, các Thầy cho các hương linh ăn. Cho nên chiều nào chư Tăng cũng cúng thí thực. Và thí thực là một nghi thức, một thời khóa của chùa”. Sư Phụ cũng kể câu chuyện về một chú tiểu khi cúng thí thực, do chú tiểu mải nghĩ đến việc đi tìm chìa khóa bị mất, không chú tâm vào cúng lễ nên các hương linh không thọ thực được gì mà lúc đó hương linh chỉ thấy toàn chìa khóa. Qua câu chuyện, chúng ta biết rằng nếu người chủ lễ không thành tâm, nhất tâm khi hành lễ thì các chúng hương linh, ngạ quỷ không thọ nhận được vật phẩm mà ta dâng cúng và cũng không thoát được cảnh đói khổ.

Cúng thí thực có đúng lời Phật dạy không?

Trong kinh Tế Đàn, Đức Phật tán thán các đàn lễ không có sự sát sinh, không có trâu, bò bị giết; tức là có bố thí... Với những đàn lễ thanh tịnh như vậy, các bậc A-la-hán và những vị đang đi trên con đường hướng đến A-la-hán sẽ đến.
Sư Phụ chia sẻ: “Việc cúng thí thực là đúng như Pháp, như kinh Phật dạy để cho chúng sinh trong cõi giới vô hình gọi là cõi cô hồn ngạ quỷ được thọ hưởng vật thực”.
Trong bài kinh Cúng Linh - Tăng Chi Bộ IV, chương 10, phẩm Jànussoni Đức Phật dạy: “...Này Bà la môn, người nào sau khi thân hoại mạng chung, sinh vào cõi ngạ quỷ. Vị ấy được nuôi sống và tồn tại với các món ăn tại đấy. Món ăn nào, các bạn bè, thân hữu, hoặc bà con, hoặc người cùng huyết thống muốn hướng cúng cho vị ấy; tại đấy, vị ấy sống với món ăn đó, tồn tại với món ăn đó…”. Như vậy việc cúng thí thực cho các hương linh trong cõi Ngạ Quỷ là đúng chính Pháp, đúng với lời Đức Phật đã dạy.

Ngoài ra, trong buổi lễ cúng thí thực, chư Tăng cũng tụng đọc những bài kinh Phật để giúp cho các hương linh được giác ngộ nhờ đó được thoát khỏi những cảnh giới khổ đau. Đúng như bài “Ngạ Quỷ Nghe Kinh” có dạy:
“Này Piyankara
Chớ có sinh tiếng động
Vị Tỳ-kheo đang tụng
Những lời về Pháp cú
Nếu chúng ta biết được
Học được Pháp cú này
Rồi như Pháp hành trì
Chúng ta được lợi ích
Không sát hại sinh vật
Không cố ý nói láo
Tự học tập giới luật
Chúng ta thoát ngạ quỷ.”
(ĐTKVN, Tương Ưng Bộ I, chương 10, phần Priyankara)

Lợi ích của Phật tử khi tham dự đàn lễ cúng thí thực

Qua lời giảng giải minh triết của Sư Phụ, chúng ta biết được cúng thí thực là việc làm đúng theo lời Phật dạy. Vậy nên việc lập đàn hoặc tham gia đàn cúng thí thực tại chùa là cơ hội rất tốt để chúng ta được phát tâm bố thí, hướng thiện và thể hiện lòng từ bi với chúng sinh. Sư Phụ Thích Trúc Thái Minh cũng chia sẻ: “Những ngày tu tập của Phật tử, các Thầy lập đàn lớn để các Phật tử đều được tham dự; phát khởi tâm tùy hỷ với đàn cúng thí. Mặc dù có thể mình không có vật thực cúng nhưng mình khởi tâm tùy hỷ với mọi người, với chư Tăng mình cũng được phước báu của sự tùy hỷ. Nếu chính thân nhân hương linh nhà mình có mặt ở đó, họ cũng hoan hỷ, khi thấy con cháu đến cúng cho mình. Thứ nữa là các Phật tử tăng thêm được phước báu từ tâm tùy hỷ, khi tham dự đàn cúng thí thì sau này khi mình gặp khó khăn, mình cũng có thể được người giúp đỡ, khi mình đói khổ cũng sẽ có người cho mình”.

Như chúng ta đã biết tùy hỷ công đức là một trong mười nguyện lớn của Đức Phổ Hiền Bồ Tát mà người con Phật đang thực hành để công đức và phước báu được tăng trưởng. Vậy nên việc tùy hỷ khi tham dự đàn lễ cúng thí thực là điều nên làm và xứng đáng được tán thán.

Chư Tăng, Ni cùng các Phật tử trong đàn lễ cúng thí tại sân Chính điện chùa Ba Vàng

Đông đảo các Phật tử và du khách thập phương tham gia buổi lễ cúng thí 

Phật tử tại gia cúng thí thực tại nhà thế nào?

Hiện nay, với công nghệ 4.0 khắp các trang mạng Internet chúng ta dễ dàng tìm kiếm được nhiều bài hướng dẫn cúng thí thực. Tuy nhiên những hướng dẫn trong bài cúng đó chưa hẳn là những nguồn tư liệu đúng Pháp. Nhiều khi trong bài cúng còn hướng dẫn giết hại sinh mạng chúng sinh để cúng tế. Y giáo theo lời Phật dạy, Sư Phụ và chư Tăng chùa Ba Vàng đã hướng dẫn các gia đình chuẩn bị đồ lễ và cách sắp lễ như sau:
Trà: Pha nước trà có hương thơm.
Thực: Mâm cơm chay: Các đồ thức ăn từ rau củ quả, không có thịt của chúng sinh. Sữa tươi hoặc nước cơm. Hoa, quả, bánh, kẹo, nước, sữa, cháo, gạo, muối. (mỗi loại không cần số lượng nhiều)
Cách sắp lễ: Bày lễ trên chiếc bàn, cắm hương vào cùng chỗ cắm hoa.
Lưu ý rằng:
- Các đàn cúng lễ không sát sinh, không đốt tiền vàng, mã, giấy sớ.
- Khi làm lễ không kiêng kỵ ngày giờ, tháng, năm và tuổi. Do gia đình bố trí công việc mà sắp xếp thời gian phù hợp để làm lễ cúng thí thực và phóng sinh tại nhà.

Ngày nay cuộc sống vội vã, chúng ta thường chạy đuổi theo những giá trị vật chất, dễ dàng quên đi những ân nghĩa đối với quyến thuộc đã qua đời. Có những chúng sanh bị đọa lạc vào cảnh giới khổ đau, có thể họ đã từng là cha mẹ, tổ tiên, thân bằng quyến thuộc của chúng ta nhiều đời nhiều kiếp, họ đáng được báo ân và thọ nhận sự bố thí cúng dường. Vậy nên cúng thí thực là việc làm đem lại lợi ích cho cả người hiến cúng và người được thọ nhận. Đặc biệt, nghi thức này còn là Pháp thí nuôi dưỡng và khơi dậy tình thần hiếu đạo, cứu khổ của đạo Phật đối với chúng sinh. Đây cũng chính cũng chính là nét đẹp nhân văn mà giáo lý Phật Đà đem lại cho chúng ta, cho cuộc đời này.
Mong rằng, qua bài viết này, quý Phật tử sẽ hiểu hơn về ý nghĩa, mục đích của đàn cúng thí thực; từ đó phát khởi niềm tin, sự hoan hỷ trong những lần tham dự và tổ chức đàn lễ tại nhà.

Hạnh Tâm Diệu