Chương trình tu tập kỷ niệm ngày Đức Phật thành đạo

Lời Dẫn

Đức Phật thành đạo là một sự kiện hy hữu, mở ra con đường thoát khổ cho chúng sinh. Những ai được sinh ra vào thời có Đức Phật tại thế và theo Ngài tu học, chứng đắc giải thoát, thì người đó không thể thiếu nhân duyên đã từng hoan hỷ với sự kiện các Đức Phật thành đạo trong các kiếp sinh tử về trước.

Sư Phụ và chư Tăng mở bày phương tiện cho hàng Phật tử chúng ta tu tập, để duy trì và tăng trưởng nguồn tâm tinh tấn, hoan hỷ cho Phật tử chúng ta đối với sự kiện Đức Phật thành đạo, mong cho chúng ta được lợi ích kết quả to lớn ngay trong kiếp này và các kiếp vị lai sau không xa rời Đức Phật, được diện kiến Phật và chính mình được thành Phật.

Nhân duyên lợi ích không thể nghĩ bàn như vậy, Phật tử chúng ta nên tinh tấn và hoan hỷ tu tập cho viên mãn.

Quý vị và các bạn tùy duyên tải và in bản PDF tại đây (ấn vào tên bài): Chương trình tu tập kỷ niệm ngày Đức Phật thành đạo - cập nhật sau

A. Hướng Dẫn

1. Hướng dẫn chung

Đọc kỹ phần hướng dẫn trước khi thực hành nghi thức

Ấn vào tên bài: Hướng dẫn chung dành cho các nghi thức tu tập trong năm

Lưu ý: Mục tùy duyên thực hành: Mục số 7, 12.

2. Hướng dẫn dành cho trường hợp không có thời gian thực hành hết nghi thức

- Địa điểm/thời gian thực hành: Tùy duyên.

- Cách thực hành: Thực hành 3 phần: Văn khấn, tụng kinh và phục nguyện.

- Hình thức tụng: Đọc thành tiếng, đọc thầm. Phần văn khấn và phục nguyện có/không chắp tay tùy duyên theo hoàn cảnh.

Lưu ý: Cách thực hành này cũng được tính tu đúng hướng dẫn, nhưng công đức phước báo không thể bằng thực hành đầy đủ nghi thức.

B. Nghi Thức

1. Nguyện Hương

(Quỳ)

Nguyện đem lòng thành kính
Gửi theo đám mây hương
Phảng phất khắp mười phương
Cúng dường ngôi Tam Bảo
Thề trọn đời giữ đạo
Theo tự tính làm lành
Cùng pháp giới chúng sinh
Cầu Phật từ gia hộ
Tâm Bồ Đề kiên cố
Chí tu đạo vững bền
Xa biển khổ nguồn mê
Chóng quay về bờ giác
Nam mô Hương Cúng Dường Bồ Tát
Nam mô Hương Cúng Dường Bồ Tát
Nam mô Hương Cúng Dường Bồ Tát Ma Ha Tát! (3 chuông)

2. Văn Khấn

(Quỳ, chắp tay)

Nam mô Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! Chúng con kính bạch chư Phật, chư Bồ Tát, cùng chư Thánh Hiền Tăng chứng minh và gia hộ cho chúng con. 

Đệ tử con tên là:… ở tại địa chỉ:… Nhân kỷ niệm ngày Đức Phật thành đạo 8/12, hôm nay chúng con xin tác lễ tán dương, tụng kinh để cảm niệm ân đức sâu dày của Đức Phật. Sự kiện Đức Phật Thích Ca Mâu Ni chứng đạo quả Vô Thượng Bồ Đề, mang giáo Pháp bất tử tuyên dương khắp thế gian, làm hạnh phúc cho muôn loài chúng sinh, mở ra con đường giải thoát luân hồi sinh tử là một sự kiện đặc biệt hết sức ý nghĩa đối với nhân loại. 

Đức Phật đã trải qua ba a tăng kỳ kiếp hành Bồ Tát đạo, tạo lập các công đức ba la mật, xả máu thịt, thân mạng vì hạnh phúc và an lạc cho chúng sinh, để đầy đủ công đức đến đêm thứ 49 dưới cội cây Bồ Đề, Ngài đã chiến thắng ma vương thành bậc Chánh Giác.

Hôm nay là ngày… tháng… năm… chúng con hoan hỷ tu theo chương trình tu tập. Chúng con xin thỉnh mời chư Thiên, chư Thần Linh về đây ủng hộ cho pháp hội tu tập của chúng con.

Chúng con xin nương oai lực Tam Bảo, chúng con xin thỉnh mời:

- Thỉnh hương linh

+ Ngày tu thứ nhất:

Các hương linh có oán kết, hương linh hợp duyên cản trở việc tu tập, cản trở việc thực hành Lục Hòa và làm phận sự tại đạo tràng, chùa Ba Vàng của chúng con và chư vị hương linh (tùy duyên mời)… thỉnh chư vị cũng được về đây tu cùng chúng con.

+ Ngày tu tiếp theo:

Các chúng trong cõi tâm linh như (các) hôm trước, mà chúng con đã bạch thỉnh.

Nếu mời thêm mục tâm linh khác thì bạch: Và chúng con cũng xin thỉnh thêm các hương linh… cũng được về đây cùng chúng con tu tập.

(Nếu phát tâm công đức thì đọc, không phát tâm thì bỏ qua phần này: Chúng con xin phát tâm công đức về Tam Bảo là…, để hồi hướng phước (cầu siêu) đến cho tất cả chư vị trong cõi tâm linh).

Giờ này, chúng con xin thỉnh tất cả chư vị trong cõi tâm linh mà chúng con đã thỉnh mời, cùng với chúng con tu tập (nếu cúng thực thì đọc: và thọ lễ vật thực hiến cúng của chúng con).

Nam mô Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! (1 chuông. 1 lễ)

3. Kệ Tán Dương Đức Thế Tôn

(Quỳ hoặc đứng, chắp tay. Pháp khí: khánh, chuông)

Thánh đức bậc Như Lai
Đại Bi Thích Ca Văn
Bậc vượt thoát thăng trầm
Sinh già bệnh, khổ chết.
Bậc Vô Thượng năng nhân
Vô lượng kiếp tu hành
Cung Đâu Suất giáng trần
Giã từ ngôi Vương tử
Ẩn mình nơi rừng vắng
Chí quyết tu đạo mầu
Bồ Đề cội thiền tọa
Bốn chín ngày và đêm
Chẳng hề rời nệm cỏ
Đại phá, hàng Ma Quân
Sớm Sao Mai tỏ rạng
Chứng đạt Pháp Tam minh
Phát sinh trí nhiệm mầu
Chiếu soi nghìn thế giới
Đạo quả đã viên thành
Đại vận chuyển Pháp luân
Muôn loài cùng quy hướng
Nhất tâm thành tưởng niệm
Đức Bổn Sư thành đạo
Tán dương công đức Ngài
Bậc Trí tuệ Như Lai
Bậc Từ Bi quảng đại
Thương xót cho chúng con
Chí tâm thành đảnh lễ.

Nhất thiết cung kính – nhất tâm kính lễ

1. Chí tâm đảnh lễ: A tăng kỳ kiếp, thương xót chúng sinh, phát tâm Bồ Đề, hành Bồ Tát đạo, cầu thành Phật quả.
Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! (1 chuông. 1 lễ)

2. Chí tâm đảnh lễ: Hiện hưởng dục lạc, chán cảnh Vô thường, dạo chơi bốn phương, thương đời đau khổ, nửa đêm vượt thành, xuất gia tìm đạo, tóc xanh cắt bỏ, núi tuyết tu hành.
Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! (1 chuông. 1 lễ)

3. Chí tâm đảnh lễ: Trí tuệ siêu việt, cùng sự chuyên cần, năm năm tầm sư học đạo, chuyên cần y giáo, chứng đạt tầng thiền, phi phi tưởng xứ.
Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! (1 chuông. 1 lễ)

4. Chí tâm đảnh lễ: Khổ hạnh thắng lâm, âm thầm chuyên tu, hành thân cực khổ, ngày ăn một hạt, chỉ đậu hoặc mè, nước uống cũng thế, chỉ vài giọt sương, mùa đông tuyết rơi, ở ngoài trời lạnh, mùa hè nắng cháy, ở bãi tha ma, dùng gậy hoặc roi, quất vào thân thể, khổ hạnh tột cùng, không ai sánh kịp.
Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! (1 chuông. 1 lễ)

5. Chí tâm đảnh lễ: Bồ Tát thọ bát cháo sữa, của nàng Su-gia-ta, từ bỏ khổ hạnh cực đoan, trở về con đường trung đạo, thiền định tư duy, quyết thành Chánh Giác.
Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! (1 chuông. 1 lễ)

6. Chí tâm đảnh lễ: Bó cỏ Ku-sa, kết thành tòa báu, phát lời thề nguyện, dù máu khô cạn, chỉ còn gân xương, quyết không rời bỏ, tòa cỏ Ku-sa, nếu chưa đắc thành, quả Phật tối thượng.
Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! (1 chuông. 1 lễ)

7. Chí tâm đảnh lễ: Dưới cội Bồ Đề, ở đêm bốn chín, vừa qua canh một, hàng phục ma quân, chứng túc mạng minh, thấy rõ chúng sinh, trầm luân đau khổ.
Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! (1 chuông. 1 lễ)

8. Chí tâm đảnh lễ: Dưới cội Bồ Đề, ở đêm bốn chín, đến canh thứ hai, chứng thiên nhãn minh, thấy khắp thế giới và các chúng sinh, ở khắp mười phương, không hề ngăn ngại.
Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! (1 chuông. 1 lễ)

9. Chí tâm đảnh lễ: Dưới cội Bồ Đề, ở đêm bốn chín, đến canh thứ ba, thấy rõ sự khổ, nguyên nhân khổ đau và sự chấm dứt, cũng như con đường, đưa đến diệt khổ, thành tựu giác ngộ, diệt hết phiền não, ô nhiễm khổ đau, chứng lậu tận minh.
Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! (1 chuông. 1 lễ)

10. Chí tâm đảnh lễ: Dưới cội Bồ Đề, cuối đêm bốn chín, chân tính rạng ngời, thấy ánh Sao Mai, thành Bồ Đề đạo.
Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! (1 chuông. 1 lễ)

11. Chí tâm đảnh lễ: Giáo Pháp bất tử, là tứ thánh đế, thánh đạo tám ngành, cứu vớt chúng sinh, vượt qua biển khổ.
Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! (1 chuông. 1 lễ)

12. Chí tâm đảnh lễ: Hiện tọa Đạo tràng, Sa bà giáo chủ, đạo sư ba cõi, từ Phụ muôn loài.
Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! (3 chuông. 1 lễ)

[Nếu thờ Xá Lợi thì lễ thêm: Chí tâm đảnh lễ: Kim Thân Xá Lợi Chư Phật, Chư Thánh Hiền Tăng. (3 chuông. 1 lễ)]

4. Tán Pháp

(Ngồi. Khai chuông mõ)

Pháp Phật sâu mầu chẳng gì hơn,
Trăm ngàn muôn kiếp khó được gặp.
Nay con nghe thấy vâng gìn giữ,
Nguyện hiểu nghĩa chân đức Thế Tôn.
Nam mô Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! (3 lần. 3 chuông)

5. Sám Nguyện Kỷ Niệm Phật Thành Đạo

(Quỳ, chắp tay. Pháp khí: mõ, chuông)

Ngày Đức Phật Như Lai chứng đạo
Chúng chư Thiên vui báo tin mừng
Trời người hoan hỷ tưng bừng
Từ đây giáo Pháp vô cùng thậm thâm
Truyền đi khắp cả muôn phương
Cứu cho nhân loại thoát đường trầm luân
Hôm nay thành kính tri ân
Tưởng niệm lịch sử gian truân tu hành

Rừng khổ hạnh sáu năm gian khổ
Sống yểm ly nhịn thở nhịn ăn
Hình hài tiều tụy khô cằn
Một hôm ngã quỵ lúc đang kinh hành.

Vừa tỉnh lại gặp nàng tín nữ
Su- gia- ta cháo sữa cúng dường
Lắng nghe sinh lực hồi lần
Thấy mình minh mẫn tinh thần xiết bao.

Ðàn Ðế Thích ngàn cao lay tỉnh
Xé mây xanh tuyệt đỉnh vang ngân
Chợt đâu một phiếm tơ chùng
Chợt đâu cao vút đứt tung giữa vời.

Thiên tôn chủ ngỏ lời nhắc nhở
Ðời tu hành giống tợ đàn kia
Quá căng dây sẽ đứt lìa
Quá chùn vô dụng chẳng vừa âm giai.

Hai cực đoan kéo dài lầm lạc
Cũng chỉ là bất cập rỗng không
Ðắm say lợi dưỡng giấc nồng
Cực hình khổ hạnh nghịch dòng Thánh Lưu.

Gẫm đến đây đèn mờ chợt sáng
Nhìn trời cao quang đãng lạ thường
Từ nay trung đạo là đường
Ðịnh tâm thiền tuệ vầng dương giữa lòng.

Bát khất thực thả sông trôi ngược
Chỉ dòng xanh nguyện ước nan nghì
Tịnh thiền dưới cội Bồ Đề
Quyết thành chánh giác lời thề trăng sao.

Ðêm hôm ấy đi vào tịch mặc
Trú khinh an phỉ lạc nhất tâm
Ðoạn lìa tham dục hôn trầm
Lắng yên sân hại phóng tâm chẳng còn.

Nhớ quá khứ tiền thân nhiều kiếp
Từng thời gian chi tiết đủ đầy
Từ cõi kia đến nơi đây
Tuệ minh túc mạng chứng ngay canh đầu.

Thấy sanh tử hiểu sâu duyên trước
Do nhân chi có được quả này
Hữu vi năng sở liền tay
Tử sanh thắng trí canh hai đắc thành.

Rõ chân tướng ngọn ngành vạn Pháp
Ðoạn vô minh ái chấp kiết thằng
Chính đây đạo cả vĩnh hằng
Từ nay lậu tận vẹn toàn nguyện xưa.

Thành Phật quả Sao Mai vừa mọc
Bậc đại hùng chánh giác tôn nghiêm
Ma vương sợ hãi ưu phiền
Ðịa cầu chuyển động chư Thiên lạy mừng.

Bảy tuần lễ hưởng an quả vị
Quán đạo mầu ngự trị pháp lâu
Thấy đời ngụp lặn trần lao
Biết ai hiểu được thâm sâu đạo lành.

Ðức Nghiêm Tôn phân vân do dự
Pháp vô sanh bất tử nhiệm mầu
Chúng sanh chẳng đủ trí sâu
Khó thông lẽ đạo khó cầu huyền thâm.

Ðại phạm thiên Sa Ham Pa Ti
Nơi phạm cung cảm ý Thế Tôn
Kinh lo mối đạo vong tồn
Thời gian tay duỗi thần thông hiện kề.

Bạch Thế Tôn trần mê thống khổ
Ðã trầm luân sinh tử quá lâu
Ngưỡng mong Ngài chuyển pháp mầu
Mắt người ít bụi được hầu Thánh kinh.
Như hoa sen đẹp xinh mùa hạ
Ðóa vươn cao đóa lả mặt hồ
Ðóa còn tận đáy bùn nhơ
Chúng sanh căn trí tỏ mờ khác nhau.

Pháp vô thượng khổ cầu chi dễ
Thương chúng sanh khác thể nghiêm từ
Mong Ngài ngự giá vân du
Vì đời chuyển Pháp thiên thu hằng còn.

Phật im lặng thuận lòng hứa khả
Vầng hào quang bát nhã lung linh
Nhắm vườn Lộc Giả đăng trình
Khai duyên giải thoát xiển minh Phật thừa.

Tình khổ hạnh thuở xưa còn đó
Nhóm Kiều Trần liễu ngộ đạo mầu
Pháp luân Phật chuyển lần đầu
Thuyết minh tứ đế thâm sâu đạo lành.

Ðây là khổ đây nhân sanh khổ
Ðây tịch nhiên diệt khổ Niết Bàn
Ðây đường bát chánh tịnh an
Móng nền giáo Pháp vẹn toàn từ đây.

Rồi từ đó Như Lai hóa đạo
Bước chân thiêng lưu dấu mọi miền
Khi Trúc Lâm lúc Kỳ Viên
Thị thành cũng đến lâm tuyền cũng qua.

Hàng đệ tử dưới tòa bốn chúng
Vào Phật môn Thích chủng đồng nhiên
Xá Lợi Phất, Mục Kiền Liên
Như Lai trưởng tử nối truyền Pháp Vương.
Cất tiếng gọi hoằng dương đạo cả
Hãy ra đi mỗi ngả một người
Vì lòng thương tưởng cho đời
Xiển minh chánh đạo ba thời toàn chân.
Ngày nay chí thiết kính ân
Xưng dương tán thán chuyên cần tiến tu.
Chúng con khắp chốn hướng về
Thành tâm đảnh lễ Bậc Thầy Nhân Thiên.

Chí tâm đảnh lễ: Nam mô Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! (1 chuông. 1 lễ)

6. Tụng Kinh

(Ngồi. Pháp khí: mõ, chuông. Ấn vào tên bài)

Ngày 1. Bài kinh: Kinh Cách Hỏi Khi Chọn Pháp Môn Tu Của Bậc Bồ Tát
Ngày 4. Bài kinh: Kinh Tuần Lễ Thứ Nhất Sau Khi Đức Phật Thành Đạo - Suy Niệm Về 12 Nhân Duyên 

7. Cúng Thực

(Quỳ, chủ sám bạch)

Nam mô Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! Nhân duyên khóa lễ tu tập này, đệ tử chúng con xin thành kính dâng cúng dường vật thực:

Thượng: Xin dâng lên cúng dường thập phương chư Phật chứng minh.
Trung: Xin dâng lên cúng dường chư Bồ Tát, chư Thánh Hiền Tăng chứng minh.
Hạ: Xin dâng cúng đến cho chư Thiên, chư Thần Linh.
Sau: Xin hiến cúng cho tất cả các chúng hương linh mà chúng con đã thỉnh mời.
Nam mô Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! (1 chuông. 1 vái)

(Tụng. Mõ, chuông)

Biến thực chân ngôn: Nam mô tát phạ đát tha, nga đá phả rô chỉ đế, ám tam bạt ra, tam bạt ra hồng. (3 lần. 1 chuông)
Biến thủy chân ngôn: Nam mô tô rô bà ra, đát tha nga đá ra, đát điệt tha, án tô rô tô rô, bát ra tô rô, bát ra tô rô sa bà ha. (3 lần. 1 chuông)
Phổ cúng dường: Án nga nga nẵng tam bà phạ phiệt nhật ra hồng. (3 lần. 3 chuông)

Nguyện cho các hương linh
Được thọ thực no đủ
Nghe kinh giác ngộ Pháp
Sinh lòng kính tín Phật
Nương tựa nơi Tam Bảo
Tu hành cầu thoát khổ
Nam mô Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! (1 chuông. 1 vái)

8. Phục Nguyện

(Quỳ, chắp tay)

Nam mô Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! Chúng con xin hồi hướng các công đức tụng kinh cùng các công đức khác mà chúng con đã phát nguyện tạo lập để hồi hướng trong chương trình tu tập này, hồi hướng (cầu siêu) cho các chư vị trong cõi tâm linh mà chúng con đã bạch thỉnh, nguyện cho tất cả chư vị được tăng phước, nương tựa Tam Bảo tu hành, sớm giác ngộ giải thoát và cùng kết duyên pháp lữ tu học theo chính pháp của Đức Phật, cho tới ngày thành Phật.

Và chúng con cũng hồi hướng cầu an cho hiện tại nguyện được (đọc mong cầu)…

Nam mô Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! (1 chuông. 1 lễ)

9. Hồi Hướng

(Quỳ, chắp tay. Pháp khí: chuông, mõ hoặc khánh)

Công phu công đức có bao nhiêu,
Con xin lấy đó hồi hướng về
Nguyện khắp pháp giới các chúng sinh,
Thảy đều thể nhập vô sinh nhẫn. (1 chuông)
Nguyện tiêu ba chướng sạch phiền não,
Nguyện được trí tuệ thật sáng ngời
Nguyện các tội chướng thảy tiêu trừ,
Đời đời thường hành Bồ Tát đạo. (1 chuông)
Nguyện đem công đức tu hành này,
Chan rải mười phương khắp tất cả
Hết thảy chúng con cùng các loài
Đồng được lên ngôi Vô Thượng giác. (3 chuông)

10. Tam Tự Quy

(Quỳ hoặc đứng, chắp tay. Pháp khí: khánh, chuông)

Tự quy y Phật, nguyện cho chúng sinh, hiểu thấu đạo lớn, phát tâm Vô Thượng. (1 chuông. 1 lễ)

Tự quy y Pháp, nguyện cho chúng sinh, thâm nhập kinh tạng, trí tuệ như biển. (1 chuông. 1 lễ)

Tự quy y Tăng, nguyện cho chúng sinh, quản lý đại chúng, hết thảy không ngại. (3 chuông. 1 lễ. Sau đó 1 hồi chuông kết lễ)

11. Tùy Nhân Duyên Bạch Thêm

(Nếu không có duyên tương ứng với nội dung thì bỏ qua phần này)

- Nếu xin nghỉ tu (bao gồm cả trường hợp có việc đột xuất bất ngờ cần xin nghỉ tu): Nam mô Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! Chúng con xin cáo bạch với tất cả chư vị trong cõi tâm linh mà chúng con đã thỉnh về tu trong chương trình tu kỷ niệm ngày Đức Phật thành đạo, vì nhân duyên… nên chúng con xin được nghỉ tu (cho tới ngày…/cho tới bao giờ đủ duyên thì sẽ bạch tu tiếp)... Chúng con xin chư vị hoan hỷ cho.

Nam mô Hoan Hỷ Tạng Bồ Tát Ma Ha Tát! Nam mô Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! (1 chuông. 1 lễ)

12. Bạch Hạ Lễ

(Nếu hạ lễ thì thực hành)

Nam mô Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! Giờ này khóa lễ của chúng con đã xong, chúng con xin hạ lễ. Nam mô Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! (1 vái)

HẾT