Chương trình tu quán niệm ngày Đức Phật nhập Niết Bàn

Lời Dẫn Đầu

Đức Phật trụ thế 80 năm và vào ngày rằm tháng Hai, Đức Phật đã nhập Niết Bàn. Sự kiện Đức Phật nhập Niết Bàn, trời người luyến tiếc và là người đệ tử Phật, chúng ta cần tìm học những lời dạy cuối cùng của Đức Phật, cũng như các công đức liên quan tới lễ trà tỳ kim thân của Đức Phật, các công đức liên quan tới Xá lợi kim thân của Đức Phật. Và nghi thức tu “Quán niệm ngày Đức Phật nhập Niết Bàn” sẽ giúp cho Phật tử học tu về sự kiện nhập Niết Bàn của Đức Phật.

Quý vị và các bạn tùy duyên tải và in bản PDF tại đây (ấn vào tên bài): cập nhật sau

A. Hướng Dẫn

1. Hướng dẫn chung

Đọc kỹ phần hướng dẫn trước khi thực hành nghi thức.
Ấn vào tên bài: Hướng dẫn chung dành cho các nghi thức tu tập trong năm

Lưu ý: Mục tùy duyên thực hành: Mục số 7, 12.

2. Hướng dẫn dành cho trường hợp không có thời gian thực hành hết nghi thức

- Địa điểm/thời gian thực hành: Tùy duyên.

- Cách thực hành: Thực hành 3 phần: Văn khấn, tụng kinh và phục nguyện.

- Hình thức tụng: Đọc thành tiếng, đọc thầm. Phần văn khấn và phục nguyện có/không chắp tay tùy duyên theo hoàn cảnh.

Lưu ý: Cách thực hành này cũng được tính tu đúng hướng dẫn, nhưng công đức phước báo không thể bằng thực hành đầy đủ nghi thức.

B. Nghi Thức

Thời gian tu: 6 ngày (Tùy duyên tu từ ngày mùng 9/2 âm đến ngày 18/2; âm lịch).

1. Nguyện Hương

(Quỳ)

Nguyện đem lòng thành kính
Gửi theo đám mây hương
Phảng phất khắp mười phương
Cúng dường ngôi Tam Bảo
Thề trọn đời giữ đạo
Theo tự tính làm lành
Cùng pháp giới chúng sinh
Cầu Phật từ gia hộ
Tâm Bồ Đề kiên cố
Chí tu đạo vững bền
Xa biển khổ nguồn mê
Chóng quay về bờ giác
Nam mô Hương Cúng Dường Bồ Tát
Nam mô Hương Cúng Dường Bồ Tát
Nam mô Hương Cúng Dường Bồ Tát Ma Ha Tát! (3 chuông)

2. Văn Khấn

(Quỳ, chắp tay)

Nam mô Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni!

Chúng con kính bạch chư Phật, chư Bồ Tát, cùng chư Thánh Hiền Tăng chứng minh và gia hộ cho chúng con.

Đệ tử con tên là:… ở tại địa chỉ:…

Nhân dịp Rằm tháng Hai, là ngày Đức Phật nhập Niết Bàn, chúng con xin tu tập theo chương trình “Tu quán niệm ngày Đức Phật nhập Niết Bàn”, để học tu lời giáo huấn sau cùng của Đức Phật, cũng như các công đức liên quan tới sự kiện Đức Phật nhập Niết Bàn cùng những giá trị chân thật mà Đức Thế Tôn đã để lại cho thế gian.

Hôm nay là ngày… tháng… năm… chúng con hoan hỷ tu theo chương trình tu tập. Chúng con xin thỉnh mời chư Thiên, chư Thần Linh về đây ủng hộ cho pháp hội tu tập của chúng con.

Chúng con xin nương oai lực Tam Bảo, chúng con xin thỉnh mời:

- Thỉnh hương linh

+ Ngày tu thứ nhất:

Hương linh có oán kết mà tiền kiếp trước chúng con có thể vì oai danh mà uy hiếp người, vì tham ác muốn chiếm dụng tiền tài, danh vọng của người mà làm các việc bất nhân nghĩa như giả chết, đe dọa, giết chúng sinh, đào mồ cuốc mả chúng sinh hoặc chúng con do tà kiến giả thần giả thánh, để sai khiến, chế định những hình thức, nghi lễ kỳ quái liên quan đến sự chết, khiến chúng sinh bị khổ ải, mê lầm, sợ hãi, hao tiền tốn bạc và chư vị hương linh (tùy duyên mời)… thỉnh chư vị cũng được về đây tu cùng chúng con.

+ Ngày tu tiếp theo:

Các chúng trong cõi tâm linh như (các) hôm trước, mà chúng con đã bạch thỉnh. Nếu mời thêm mục tâm linh khác thì bạch: Và chúng con cũng xin thỉnh thêm các hương linh… cũng được về đây cùng chúng con tu tập.

(Nếu phát tâm công đức thì đọc, không phát tâm thì bỏ qua phần này: Chúng con xin phát tâm công đức về Tam Bảo là…, để hồi hướng phước (cầu siêu) đến cho tất cả chư vị trong cõi tâm linh).

Giờ này, chúng con xin thỉnh tất cả chư vị trong cõi tâm linh mà chúng con đã thỉnh mời, cùng với chúng con tu tập (nếu cúng thực thì đọc: và thọ lễ vật thực hiến cúng của chúng con)

Nam mô Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! (1 chuông. 1 lễ)

3. Lễ Tán Phật

(Quỳ hoặc đứng, chắp tay. Pháp khí: khánh, chuông)

Đấng Đại Giác Ngộ
Bốn chín năm trường
Ngày đêm không dừng nghỉ
Ban bố Pháp nhiệm màu
Cứu khổ chúng sinh
Tám mươi tuổi mãn
Đêm Rằm tháng Hai
Sa-la song thọ
Thị hiện Niết Bàn
Toàn thân xá lợi
Để lại thế gian
Làm ruộng phước lành
Khắp chốn nhân thiên.
Chúng con chí thành
Kính lễ đức Đại Từ Bi
Phát nguyện tu hành
Không dám quên lời di giáo
“Sau khi Như Lai diệt độ,
Ba-la-đề mộc xoa giới
Như Lai đã tuyên thuyết
Sẽ là Thầy các ông,
Chánh Pháp Tứ diệu đế
Là chân lý tối thượng
Thánh đạo tám ngành
Cùng Tứ niệm xứ
Dẫn các ông đi
Đến thành Niết Bàn
Giới và Chính Pháp
Cũng như Như Lai
Còn ở nơi đời
Vậy nên các ông
Phải lấy giới làm Thầy
Chánh Pháp làm đèn
Nương tựa nơi chính mình
Tự thân quyết tinh cần
Sẽ chứng đắc giải thoát”. (1 chuông)

Nhất thiết cung kính – nhất tâm kính lễ:

Chí tâm đảnh lễ: Bốn chín năm thuyết Pháp độ sinh, bi tâm vô lượng, thương khắp muôn loài, chuyển mê khai ngộ, nhân thiên vô số, đắc đạo Niết Bàn.
Nam mô Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! (1 chuông. 1 lễ)
Chí tâm đảnh lễ: Lời vàng di giáo “Như Lai diệt độ, các chúng Sa-môn cùng hàng Phật tử, lấy giới làm Thầy, cũng như Như Lai hiện thân nơi đời”.
Nam mô Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! (1 chuông. 1 lễ)
Chí tâm đảnh lễ: Lời vàng di giáo “Như Lai diệt độ, các Thầy Sa-môn cùng hàng Phật tử, nương nơi chân lý, chánh Pháp Tứ Đế, là ngọn đèn sáng, soi đường giác ngộ, thực hành Tứ niệm xứ”.
Nam mô Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! (1 chuông. 1 lễ)
Chí tâm đảnh lễ: Lời vàng di giáo “Như Lai diệt độ, các Thầy Sa-môn cùng hàng Phật tử, nương Bát Chính đạo, con đường tám ngành, dẫn dắt chúng sinh, đến bờ giải thoát”.
Nam mô Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! (1 chuông. 1 lễ)
Chí tâm đảnh lễ: Lời vàng di giáo “Như Lai diệt độ, các Thầy Sa-môn cùng hàng Phật tử, lấy giới làm Thầy, chánh Pháp làm đèn, thắp đuốc tinh tấn, tự mình vượt thoát, biển khổ sông mê, đến bờ Niết Bàn”.
Nam mô Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! (1 chuông. 1 lễ)
Chí tâm đảnh lễ: Tám mươi tuổi mãn, đêm Rằm tháng Hai, Sa-la song thọ, thị hiện Niết Bàn, lời vàng di giáo, con đường thoát khổ.
Nam mô Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! (1 chuông. 1 lễ)
Chí tâm đảnh lễ: Tám mươi tuổi mãn, đêm Rằm tháng Hai, Sa-la song thọ, thị hiện Niết Bàn, ngọc cốt Xá-lợi, làm đại phước điền, lưu bố nhân thiên.
Nam mô Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! (3 chuông. 1 lễ)

[Nếu thờ Xá Lợi thì lễ thêm: Chí tâm đảnh lễ: Kim Thân Xá Lợi Chư Phật, Chư Thánh Hiền Tăng (3 chuông. 1 lễ)]

4. Tán Pháp

(Ngồi. Khai chuông mõ)

Pháp Phật sâu mầu chẳng gì hơn,
Trăm ngàn muôn kiếp khó được gặp.
Nay con nghe thấy vâng gìn giữ,
Nguyện hiểu nghĩa chân đức Thế Tôn.
Nam mô Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! (3 lần. 3 chuông)

5. Sám Tưởng Niệm Phật Thích Ca Niết Bàn

(Quỳ, chắp tay. Pháp khí: mõ, chuông)

Đức Thế Tôn từ bi vô hạn
Thương chúng sanh khổ nạn mê lầm
Thôn dân thành thị xa gần
Nơi nơi thấm đẫm hồng ân Ðại Từ.
Gióng trống Pháp người mơ chợt tỉnh
Uy pháp vương chấn nhiếp ma quân
Chư Thiên nhân loại ca mừng
Từ nay giáo Pháp khắp cùng thế gian.
Mắt lắm bụi rửa lâu cũng sáng
Người nghiệp dày cũng đặng giảm khinh
Chúng sanh dù lắm mê tình
Nhờ nghe Chánh Pháp cũng thành thiện nhân.
Bốn chín năm hoằng truyền giáo Pháp
Hàng đệ tử trải khắp nhân thiên
Tứ chúng nhiều bậc Thánh Hiền
Ba thừa kinh giáo khắp miền rộng lưu. (1 chuông)
Ðã đến thời Thế Tôn xả thọ
Ðại sự này công bố chúng Tăng
Ngày Rằm trăng sáng tháng Hai
Như Lai diệt độ tại thành Ma La.
Bữa cơm cuối Thuần Đà dâng cúng
Phật lại cùng Tăng chúng ra đi
Câu Thi Na phồn hoa xuân sắc
Rừng Sa La nở ngát thanh hương
Có người hiến cúng y vàng
A Nan hầu mặc mà lòng ngạc nhiên.
Màu da Phật khiến y chợt tối
Ánh linh quang sáng chói lạ thường
Thế Tôn bi mẫn nói rằng
Màu da đổi sắc hai lần mà thôi.
Một vào lúc Như Lai đại ngộ
Hai là khi diệt độ mãn phần
Ðêm nay thời khắc đã gần
Như Lai đại bát Niết Bàn vô sanh. (1 chuông)
Ngài A Nan khóc than bi lụy
Bậc Thượng Nhân vô tỷ còn đâu
Vầng dương vụt tắt trên đầu
Trời cao sụp đổ địa cầu chuyển rung.
Khẽ an ủi vô cùng bi mẫn
Ðức Thế Tôn từ bi chỉ dạy
Tử sinh định luật vô thường
Khởi sinh duyên hợp có đường duyên tan
Pháp và luật khuôn vàng chân lý
Chính là thầy y chỉ từ nay
Nghĩa văn giảng dạy đủ đầy
Tứ phần giải thoát đoạn dây não phiền.
Trong Tăng chúng ai cần thỉnh giáo
Những tồn nghi lý đạo trong lòng
Nêu ra để được Thế Tôn chỉ bày.
Ðã đến lúc Như Lai diệt độ
Mong các thầy sáng tỏ tuệ tu
Ba lần cất giọng bi từ
Chúng Tăng im lặng tựa như tịnh thiền.
Giây phút cuối Ngài khuyên đệ tử
Phải hiểu thông việc lớn tử sinh
Ngày đêm tu niệm tinh cần
Thế gian vạn pháp vô thường xưa nay.
Song long thọ tàng lay hương quyện
Chân hướng Nam đầu gối Bắc phương
Uy nghi của đấng Pháp Vương
Tầng thiền xuất nhập Thế Tôn Niết Bàn. (1 chuông)
Theo thể thức chuyển luân đại đế
Lễ trà tỳ thánh thể Phật Ðà
Hư không từng đợt thiên hoa
Sáu cách chấn động thiên nhân lệ nhòa.
Lửa tam muội phát nơi đại định
Xá lợi châu xuất hiện bảo lưu
Tháp tôn nghiêm ngưỡng vọng cầu
Pháp thân bất diệt ngàn sau rạng ngời.
Ðại Trượng Phu một đời giáo hạnh
Ðức Thế Tôn hiển thánh ai bì
Vầng trăng viên mãn trí bi
Xuất phàm một thuở sử ghi lời vàng. (1 chuông)
Chúng đệ tử bốn hàng hữu học
Ðốt tâm hương tụng đọc sử Ngài
Lời xưa vọng đến hôm nay
Nguyện noi theo bậc Đại Hùng Vô Sanh
Chúng con một dạ chí thành
Cúi đầu đảnh lễ cha lành Thích Ca.
Nam mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật! (3 lần. 3 chuông)

6. Tụng Kinh

(Ngồi. Pháp khí: mõ, chuông. Ấn vào tên bài)

Ngày 1: Kinh Lấy Chính Pháp Làm Chỗ Nương Tựa 

Ngày 4: Kinh Về Thuần Đà

7. Cúng Thực

(Quỳ, chủ sám bạch)

Nam mô Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! Nhân duyên khóa lễ tu tập này, đệ tử chúng con xin thành kính dâng cúng dường vật thực:
Thượng: Xin dâng lên cúng dường thập phương chư Phật chứng minh.
Trung: Xin dâng lên cúng dường chư Bồ Tát, chư Thánh Hiền Tăng chứng minh.
Hạ: Xin dâng cúng đến cho chư Thiên, chư Thần Linh.
Sau: Xin hiến cúng cho tất cả các chúng hương linh mà chúng con đã thỉnh mời.

Nam mô Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! (1 chuông. 1 vái)

(Tụng. Mõ, chuông)
Biến thực chân ngôn: Nam mô tát phạ đát tha, nga đá phả rô chỉ đế, ám tam bạt ra, tam bạt ra hồng. (3 lần. 1 chuông)
Biến thủy chân ngôn: Nam mô tô rô bà ra, đát tha nga đá ra, đát điệt tha, án tô rô tô rô, bát ra tô rô, bát ra tô rô sa bà ha. (3 lần. 1 chuông)
Phổ cúng dường: Án nga nga nẵng tam bà phạ phiệt nhật ra hồng. (3 lần. 3 chuông)

Nguyện cho các hương linh
Được thọ thực no đủ
Nghe kinh giác ngộ Pháp
Sinh lòng kính tín Phật
Nương tựa nơi Tam Bảo
Tu hành cầu thoát khổ
Nam mô Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! (1 chuông. 1 vái)

8. Phục Nguyện

(Quỳ, chắp tay)

Nam mô Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! Chúng con xin hồi hướng các công đức tụng kinh cùng các công đức khác mà chúng con đã phát nguyện tạo lập để hồi hướng trong chương trình tu tập này, hồi hướng (cầu siêu) cho các chư vị trong cõi tâm linh mà chúng con đã bạch thỉnh, nguyện cho tất cả chư vị được tăng phước, nương tựa Tam Bảo tu hành, sớm giác ngộ giải thoát và cùng kết duyên pháp lữ tu học theo chính pháp của Đức Phật, cho tới ngày thành Phật. Và chúng con cũng hồi hướng cầu an cho hiện tại nguyện được (đọc mong cầu)…

Nam mô Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! (1 chuông. 1 lễ)

9. Hồi Hướng

(Quỳ, chắp tay. Pháp khí: chuông, mõ hoặc khánh)

Công phu công đức có bao nhiêu,
Con xin lấy đó hồi hướng về
Nguyện khắp pháp giới các chúng sinh,
Thảy đều thể nhập vô sinh nhẫn. (1 chuông)
Nguyện tiêu ba chướng sạch phiền não,
Nguyện được trí tuệ thật sáng ngời
Nguyện các tội chướng thảy tiêu trừ,
Đời đời thường hành Bồ Tát đạo. (1 chuông)
Nguyện đem công đức tu hành này,
Chan rải mười phương khắp tất cả
Hết thảy chúng con cùng các loài
Đồng được lên ngôi Vô Thượng giác. (3 chuông)

10. Tam Tự Quy

(Quỳ hoặc đứng, chắp tay. Pháp khí: khánh, chuông)

Tự quy y Phật, nguyện cho chúng sinh, hiểu thấu đạo lớn, phát tâm Vô Thượng. (1 chuông. 1 lễ)
Tự quy y Pháp, nguyện cho chúng sinh, thâm nhập kinh tạng, trí tuệ như biển. (1 chuông. 1 lễ)
Tự quy y Tăng, nguyện cho chúng sinh, quản lý đại chúng, hết thảy không ngại. (3 chuông. 1 lễ. Sau đó 1 hồi chuông kết lễ.)

11. Tùy Nhân Duyên Bạch Thêm

(Nếu không có duyên tương ứng với nội dung thì bỏ qua phần này)

- Nếu xin nghỉ tu (bao gồm cả trường hợp có việc đột xuất bất ngờ cần xin nghỉ tu): Nam mô Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! Chúng con xin cáo bạch với tất cả chư vị trong cõi tâm linh mà chúng con đã thỉnh về tu trong chương trình tu quán niệm ngày Đức Phật nhập Niết Bàn, vì nhân duyên… nên chúng con xin được nghỉ tu (cho tới ngày…/cho tới bao giờ đủ duyên thì sẽ bạch tu tiếp)... Chúng con xin chư vị hoan hỷ cho.

Nam mô Hoan Hỷ Tạng Bồ Tát Ma Ha Tát! Nam mô Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! (1 chuông. 1 lễ)

12. Bạch Hạ Lễ

(Nếu hạ lễ thì thực hành)

Nam mô Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! Giờ này khóa lễ của chúng con đã xong, chúng con xin hạ lễ.

Nam mô Phật Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni! (1 vái)