Sang cát bốc mộ: Hiểu đúng để giúp người mất và người sống được an ổn
30/7/2025
Bốc mộ theo đúng nghi thức Phật giáo sẽ giúp người mất được siêu thoát, an ổn; người sống được tăng phúc, bình an.
30/7/2025
Mục lục [Ẩn]
- Bốc mộ là gì? Nguồn gốc của tục bốc mộ
- Hiểu đúng về tục bốc mộ dưới góc nhìn đạo Phật
- Người mất bao nhiêu năm thì được bốc mộ?
- Những điều kiêng kỵ khi bốc mộ: Lý giải theo quan điểm Phật giáo
- Kiêng bốc mộ ban ngày
- Kiêng kỵ con cháu sang cát bốc mộ trước cha mẹ, ông bà
- Kiêng bốc nhiều mộ cùng lúc
- Cách xử lý khi bốc mộ mà chưa tiêu hết
- Cách làm lễ bốc mộ đúng cách theo quan điểm Phật giáo
- Làm lễ cầu siêu, thỉnh chư Tăng khai thị giúp hương linh được an ổn, phúc lành
- Nghi thức bốc mộ
Nhiều người lo sợ rằng bốc mộ không đúng cách sẽ động mồ động mả, ảnh hưởng đến tài lộc, công danh sự nghiệp, sức khỏe,... của con cháu. Tuy nhiên, việc sang cát bốc mộ - nếu thực hiện đúng nghi thức Phật giáo không những không mang đến tai họa mà còn giúp hương linh được siêu thoát, tăng phước lành cho người đã khuất và đem lại sự an ổn, cát tường cho người còn sống.
Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ tục bốc mộ dưới góc nhìn đạo Phật, loại bỏ quan niệm mê tín, cung cấp cách thực hành đúng để mang lại lợi ích thiết thực cho cả người mất và người sống.
Bốc mộ là gì? Nguồn gốc của tục bốc mộ
Bốc mộ hay còn được gọi là cải táng, sang cát, đổi tiểu, thay áo, thay nhà,… tùy theo cách gọi của từng vùng miền, địa phương khác nhau. Đây là một tập tục lâu đời của người dân Việt Nam và một số các nước Á Đông.
Tục bốc mộ khởi nguồn từ Bắc Bộ, khi nhiều quan lại và thương lái Trung Quốc qua Việt Nam buôn bán, mất tại đây và được chôn cất tạm. Sau này, gia đình họ có nhu cầu bốc thi hài đưa về Trung Quốc. Từ đó, dần dần việc này trở thành tập tục.
Bên cạnh đó, một số nguyên nhân khác cũng khiến tục bốc mộ, cải táng được hình thành:
- Hoàn cảnh đặc biệt: Người mất thường được chôn tạm bằng quan tài gỗ tạp, dễ mục nát chỉ sau vài năm, buộc phải bốc mộ di chuyển hoặc làm lại.
- Ảnh hưởng tự nhiên: Mối mọt, kiến, ngập nước, đất bồi làm hư hại mộ phần, buộc phải đào mộ lên để di chuyển.
Quan niệm dân gian cho rằng: “Giàu về mồ về mả, chứ ai giàu về cả nồi cơm.” Ý nói sự giàu có của một gia đình không phải đo bằng mâm cao cỗ đầy, mà ở chỗ mồ mả tổ tiên được an táng ở nơi tốt đẹp, khang trang. Ngược lại, dù trong nhà mâm cao cỗ đầy mà phần mộ của cha mẹ hoang tàn, cỏ mọc um tùm thì vẫn không được coi là giàu.
Cho nên, người Việt từ lâu đã rất coi trọng mồ mả. Vì thế mới có tục tảo mộ, thanh minh và mỗi dịp giỗ chạp hay Tết đến, con cháu lại ra mộ “mời” tiên tổ về ăn Tết. Đó cũng là một nét đẹp văn hóa, bởi nhớ cội, nhớ nguồn, tưởng nhớ đấng sinh thành dưỡng dục là điều rất đáng trân trọng và cần được duy trì. Tục cải táng, bốc mộ có lịch sử lâu đời và nó vẫn thể hiện tâm của người sống đối với người thân đã mất: tin rằng sang cát giúp người mất được "chuyển sang nhà mới" tốt đẹp, an vui hơn. Tuy nhiên, đây vẫn là tập tục dân gian, chưa đúng theo giáo lý Phật giáo.
Quan niệm dân gian cho rằng sang cát giúp người mất được "chuyển sang nhà mới" an vui hơn là quan điểm chưa đúng theo tinh thần đạo Phật (ảnh minh họa)
Hiểu đúng về tục bốc mộ dưới góc nhìn đạo Phật
Thi hài của người đã mất thực chất chỉ là tứ đại - đất, nước, gió và lửa; khi thân hoại mạng chung, gió và lửa đã trả về với gió và lửa, còn lại đất và nước thì hòa tan xuống đất, trở lại với đất và nước.
Về bản chất, thân tứ đại không có gì linh thiêng. Cái gọi là “linh” thực chất là do tâm thức – tức phần tâm thức hay tâm linh của người đã mất. Chữ “linh” là phải gắn với “tâm linh”, chứ đất hay nước vốn là vật chất vô tri, không thể tự “linh” được.
Nếu người mất còn chấp trước vào xương cốt, thi thể hay mồ mả của mình có thể gây ra những chuyện rắc rối, phức tạp. Cốt lõi là phải giải quyết về mặt tâm linh: giúp cho người đã mất buông bỏ sự chấp trước vào thân xác, xương cốt và mồ mả. Khi tâm họ đã được khai thị giác ngộ, không còn vướng mắc thì bốc mộ ngày, giờ nào cũng được, chôn cất ở đâu, hướng nào cũng được.
Thân xác cũng chỉ là tứ đại hợp thành (ảnh minh họa)
Người mất bao nhiêu năm thì được bốc mộ?
Thông thường sau 3 năm kể từ khi người thân mất, chúng ta sẽ tiến hành cải táng. Ở đồng bằng Bắc Bộ gọi là thời kỳ mãn tang.
Tại những vùng đất tương đối ẩm ướt thì sau 3 năm, thi thể hầu như đã phân hủy hết phần thịt, chỉ còn lại bộ xương. Ở các vùng đất khô, đặc biệt là đất cát, quá trình phân hủy chậm hơn, có nơi phải 4-5 năm mới có thể cải táng.
Thông thường, sau 3 năm kể từ khi chôn cất, gia đình sẽ tiến hành cải táng. Ở đồng bằng Bắc bộ gọi là thời kỳ mãn tang (ảnh minh họa)
Những điều kiêng kỵ khi bốc mộ: Lý giải theo quan điểm Phật giáo
Kiêng bốc mộ ban ngày
Theo quan niệm dân gian, người ta cho rằng bốc mộ phải làm vào ban đêm để tránh ánh sáng mặt trời, giúp hương linh không sợ hãi. Họ tin rằng ma chỉ đi đêm, ban ngày hương linh sợ ánh sáng nên không dám đến, hồn sẽ không nhập được vào cốt. Ngoài ra, còn có quan niệm rằng, bốc mộ ban ngày sẽ làm xương bị hỏng, đen do ánh sáng mặt trời chiếu vào.
Tuy nhiên, điều này là hoàn toàn không đúng. Ví như vỏ sò, vỏ ốc phơi nắng chang chang cả ngày ở biển nhưng vẫn trắng. Xương của con người cũng không khác.
Bản chất việc bốc mộ ban đêm xuất phát từ mong muốn của người xưa nhằm giữ lại hình ảnh đẹp về người đã mất trong tâm trí con cháu. Nếu bốc mộ ban ngày, khi mở nắp quan tài nhìn thấy bộ xương trắng, sọ đầu lâu,... thì có thể con cháu sẽ sợ hãi. Vì vậy, bốc mộ trong bóng tối nhập nhoạng sẽ khó nhìn thấy và khiến các hình ảnh đáng sợ dễ phai mờ.
Hiểu rõ nguyên nhân này thì chúng ta có thể bốc mộ ban ngày. Người nào tâm lý yếu, sợ hãi thì nên đứng xa, không cần nhìn. Ngược lại, người tu Phật Pháp nên quan sát xương cốt.
Trong nhà Phật, có Pháp tu “quán bộ xương” hay còn gọi là “bạch cốt quán” – nhận ra thân này rồi cũng chỉ là bộ xương; từ đó bớt chấp trước, không đắm mê thân xác, dễ đạt giải thoát.
Kiêng kỵ con cháu sang cát bốc mộ trước cha mẹ, ông bà
Quan niệm con cháu không được bốc mộ trước cha mẹ, ông bà là điều không đúng theo tinh thần đạo Phật.
Trong gia đình, con cháu mất trước cha mẹ, ông bà, đến kỳ sang cát vẫn được bốc mộ bình thường, không hề có lỗi.
Kiêng bốc nhiều mộ cùng lúc
Nhiều quan điểm cho rằng không nên bốc nhiều mộ cùng một lúc. Tuy nhiên, điều này hoàn toàn không đúng. Trong gia đình có nhiều phần mộ cần sang cát thì có thể bốc nhiều mộ cùng lúc, không vấn đề gì.
Cách xử lý khi bốc mộ mà chưa tiêu hết
Trong trường hợp sang cát mà mở quan tài thấy thi hài chưa phân hủy, gia đình nên mang đi hỏa táng.
Trước đây, nhiều người đã dùng dao “róc thịt” nếu thi hài chưa phân hủy. Điều này vừa đáng sợ, vừa để lại ám ảnh tâm lý cho con cháu. Hiện nay, cách xử lý văn minh hơn là bọc kín thi hài, cho vào quan tài rồi mới đem đi hỏa táng, lấy tro cốt về. Nếu không hỏa táng thì có thể đào sâu chôn chặt, nhưng sẽ khá phức tạp.
Hỏa táng được xem là tốt nhất; vừa sạch sẽ, văn minh, vừa tránh lãng phí đất. Đức Phật và các vị đại đệ tử sau khi nhập Niết bàn cũng hỏa táng.
Hỏa táng cũng giúp hương linh không chấp trước vào mồ mả. Nhiều trường hợp hương linh chấp vào mồ mả rất khổ. Ví dụ: thấy mộ sụt, rễ cây đâm vào, trâu bò giẫm lên mộ,... sẽ về báo qua hiện tượng, ảnh hưởng đến con cháu.
Cho nên, sau khi bỏ báo thân hay bốc mộ, sang cát thấy phần mộ chưa tiêu hủy hết thì nên đem đi hỏa táng là tốt nhất.
Bốc mộ chưa tiêu hết thì hỏa táng là tốt nhất (ảnh minh họa)
Cách làm lễ bốc mộ đúng cách theo quan điểm Phật giáo
Làm lễ cầu siêu, thỉnh chư Tăng khai thị giúp hương linh được an ổn, phúc lành
Trước khi bốc mộ cho người thân đã mất, gia đình nên làm lễ cầu siêu độ cho hương linh. Trong kinh Địa Tạng Bồ Tát Bổn Nguyện, Đức Phật dạy: “Như có người nam cùng người nữ nào lúc sanh tiền không tu tạo phước lành mà lại gây lấy những tội ác. Sau khi người mạng chung, hàng thân quyến kẻ lớn người nhỏ, vì người chết mà tu tạo phước lợi làm tất cả các việc về Thánh đạo, thời trong bảy phần công đức người chết nhờ đặng một phần, còn sáu phần công đức thuộc về người thân quyến hiện lo tu tạo đó”.
Khi chúng ta làm phước, làm thiện và hồi hướng cho người thân đã mất - trong bảy phần công đức - sẽ có một phần công đức người mất được hưởng, còn lại sáu phần công đức thì những người sống được hưởng. Cầu siêu cho người đã mất là việc cần thiết, mang lại phúc báu cho cả kẻ còn và người mất.
Xem thêm: Hướng dẫn đăng ký tham gia lễ cầu siêu cho người mất tại chùa Ba Vàng
Sau khi cầu siêu, nếu đủ duyên thì thỉnh chư Tăng tu hành đúng chính Pháp, có giới đức đến làm lễ sang cát bốc mộ cho hương linh.
Cầu siêu cho người đã mất mang lại lợi ích phúc báu cho cả kẻ còn và người mất
Nghi thức bốc mộ
Quý vị có thể tham khảo các nghi thức cúng lễ, văn khấn bốc mộ dựa trên giáo lý đạo Phật sau đây, giúp cho hương linh, quỷ thần được an ổn, hoan hỷ; gia đình được tăng phúc, bình an sau khi sang cát, bốc mộ.
Xem thêm: Các nghi thức cúng lễ sang cát (bốc mộ), chuyển mộ
Trên đây là những phân tích của Thầy Thích Trúc Thái Minh về việc bốc mộ, giúp chúng ta hiểu rõ cách cải táng tiên tổ sao cho đúng với tinh thần Phật Pháp, tránh rơi vào mê tín và quan điểm sai lầm. Thực hành đúng lời Phật dạy không chỉ mang lại phước phần cho gia tiên mà còn đem lại sự an ổn, lợi ích cho con cháu trong hiện tại và mai sau.
Phật Pháp và đời sống🞄 31/8/2025
Nhiều người quan niệm, bốc bát hương bản mệnh là gửi gắm mạng sống của mình cho các vị Thần, giúp thọ mạng kéo dài. Tuy nhiên, theo đạo Phật, việc này là sai.
Phật Pháp và đời sống 🞄 31/8/2025
Nhiều người quan niệm, bốc bát hương bản mệnh là gửi gắm mạng sống của mình cho các vị Thần, giúp thọ mạng kéo dài. Tuy nhiên, theo đạo Phật, việc này là sai.
Phật Pháp và đời sống🞄 31/8/2025
Cầu siêu đúng chuẩn nghi thức Phật giáo là việc thiết thực giúp cho người làm lễ được tăng trưởng phúc báu và người mất được siêu sinh, tái sinh về cõi lành.
Phật Pháp và đời sống 🞄 31/8/2025
Cầu siêu đúng chuẩn nghi thức Phật giáo là việc thiết thực giúp cho người làm lễ được tăng trưởng phúc báu và người mất được siêu sinh, tái sinh về cõi lành.
Phật Pháp và đời sống🞄 30/8/2025
Chúng ta không chỉ có cha mẹ hiện kiếp đời này mà còn có cha mẹ nhiều kiếp trước.Nhiều người con tuy mang tâm hiếu nhưng chưa biết cách báo hiếu cha mẹ...
Phật Pháp và đời sống 🞄 30/8/2025
Chúng ta không chỉ có cha mẹ hiện kiếp đời này mà còn có cha mẹ nhiều kiếp trước.Nhiều người con tuy mang tâm hiếu nhưng chưa biết cách báo hiếu cha mẹ...
Phật Pháp và đời sống🞄 29/8/2025
Hướng dẫn cách cúng cô hồn tháng 7 đúng chuẩn nghi thức Phật giáo giúp hương linh được an ổn, siêu thoát; gia chủ được bình an, tăng phước lành.
Phật Pháp và đời sống 🞄 29/8/2025
Hướng dẫn cách cúng cô hồn tháng 7 đúng chuẩn nghi thức Phật giáo giúp hương linh được an ổn, siêu thoát; gia chủ được bình an, tăng phước lành.
Phật Pháp và đời sống🞄 24/8/2025
Chúng ta nên chân thật sám hối các tội lỗi đã gây tạo từ quá khứ, phát nguyện tu hành sửa đổi thân tâm,... để khi cầu nguyện, niệm Phật được các Ngài gia hộ.
Phật Pháp và đời sống 🞄 24/8/2025
Chúng ta nên chân thật sám hối các tội lỗi đã gây tạo từ quá khứ, phát nguyện tu hành sửa đổi thân tâm,... để khi cầu nguyện, niệm Phật được các Ngài gia hộ.
Phật Pháp và đời sống🞄 24/8/2025
Thủ tục di chuyển bát hương đúng chuẩn, đầy đủ, chi tiết theo tinh thần Phật giáo; giúp gia đình nhận được điều tốt đẹp, phúc lành.
Phật Pháp và đời sống 🞄 24/8/2025
Thủ tục di chuyển bát hương đúng chuẩn, đầy đủ, chi tiết theo tinh thần Phật giáo; giúp gia đình nhận được điều tốt đẹp, phúc lành.
Phật Pháp và đời sống🞄 16/8/2025
Tảo mộ là phong tục truyền thống của người Việt, thể hiện lòng hiếu kính với tổ tiên thông qua việc dọn dẹp, sửa sang, thắp hương ở phần mộ.
Phật Pháp và đời sống 🞄 16/8/2025
Tảo mộ là phong tục truyền thống của người Việt, thể hiện lòng hiếu kính với tổ tiên thông qua việc dọn dẹp, sửa sang, thắp hương ở phần mộ.
Phật Pháp và đời sống🞄 16/8/2025
Để cúng Rằm tháng 7 được lợi ích, chúng ta nên tu tạo phúc lành, làm các việc phước thiện nơi Tam Bảo và hộ trì chúng Tăng như lời Đức Phật dạy.
Phật Pháp và đời sống 🞄 16/8/2025
Để cúng Rằm tháng 7 được lợi ích, chúng ta nên tu tạo phúc lành, làm các việc phước thiện nơi Tam Bảo và hộ trì chúng Tăng như lời Đức Phật dạy.
Phật Pháp và đời sống🞄 15/8/2025
Thủ tục, nghi thức chuyển bàn thờ cũ để thay bàn thờ mới đúng cách, chi tiết, đầy đủ; giúp gia đình nhận được nhiều phúc lành, bình an.
Phật Pháp và đời sống 🞄 15/8/2025
Thủ tục, nghi thức chuyển bàn thờ cũ để thay bàn thờ mới đúng cách, chi tiết, đầy đủ; giúp gia đình nhận được nhiều phúc lành, bình an.
Phật Pháp và đời sống🞄 13/8/2025
Rằm tháng 7 là ngày Tết Trung Nguyên - là dịp mỗi gia đình lại cùng nhau chuẩn bị mâm cơm tươm tất dâng lên cúng ông bà, tổ tiên.
Phật Pháp và đời sống 🞄 13/8/2025
Rằm tháng 7 là ngày Tết Trung Nguyên - là dịp mỗi gia đình lại cùng nhau chuẩn bị mâm cơm tươm tất dâng lên cúng ông bà, tổ tiên.
Phật Pháp và đời sống🞄 09/8/2025
Tụng kinh là để ôn lại và hiểu lời Đức Phật dạy. Tụng kinh sẽ đem lại nhiều phúc báu, an vui cho những người trì tụng ngay trong hiện tại.
Phật Pháp và đời sống 🞄 09/8/2025
Tụng kinh là để ôn lại và hiểu lời Đức Phật dạy. Tụng kinh sẽ đem lại nhiều phúc báu, an vui cho những người trì tụng ngay trong hiện tại.
Phật Pháp và đời sống🞄 07/8/2025
Lễ Vu Lan là dịp để những người con bày tỏ tâm tri ân, thực hành báo hiếu đối với cha mẹ hiện đời và nhiều đời về trước.
Phật Pháp và đời sống 🞄 07/8/2025
Lễ Vu Lan là dịp để những người con bày tỏ tâm tri ân, thực hành báo hiếu đối với cha mẹ hiện đời và nhiều đời về trước.
Phật Pháp và đời sống🞄 04/8/2025
Hộ niệm là một phương pháp giúp cho người sắp lâm chung có một cận tử nghiệp thiện lành, giúp quyết định chỗ tái sinh cao tốt trong kiếp sau.
Phật Pháp và đời sống 🞄 04/8/2025
Hộ niệm là một phương pháp giúp cho người sắp lâm chung có một cận tử nghiệp thiện lành, giúp quyết định chỗ tái sinh cao tốt trong kiếp sau.
Phật Pháp và đời sống🞄 01/8/2025
Đối với nhiều người, số phận là những điều được định sẵn trong cuộc đời. Tuy nhiên, đạo Phật không chấp nhận thuyết định mệnh, không có số phận con người định sẵn.
Phật Pháp và đời sống 🞄 01/8/2025
Đối với nhiều người, số phận là những điều được định sẵn trong cuộc đời. Tuy nhiên, đạo Phật không chấp nhận thuyết định mệnh, không có số phận con người định sẵn.
Phật Pháp và đời sống🞄 31/7/2025
Tuyển tập những lời chúc lễ Vu Lan mới nhất - hay, chân thành và ý nghĩa, giúp bạn thể hiện tình cảm và lòng biết ơn đến đấng sinh thành.
Phật Pháp và đời sống 🞄 31/7/2025
Tuyển tập những lời chúc lễ Vu Lan mới nhất - hay, chân thành và ý nghĩa, giúp bạn thể hiện tình cảm và lòng biết ơn đến đấng sinh thành.
Phật Pháp và đời sống🞄 30/7/2025
Cư sĩ là những người Phật tử tu tại gia. Trong giáo Pháp của Phật, người Phật tử được gọi là Ưu-bà-tắc (nam cư sĩ) và Ưu-bà-di (nữ cư sĩ).
Phật Pháp và đời sống 🞄 30/7/2025
Cư sĩ là những người Phật tử tu tại gia. Trong giáo Pháp của Phật, người Phật tử được gọi là Ưu-bà-tắc (nam cư sĩ) và Ưu-bà-di (nữ cư sĩ).
Phật Pháp và đời sống🞄 26/7/2025
Chuyện nồi cơm của Khổng Tử kể về một tình huống tưởng chừng đơn giản nhưng chứa đựng triết lý sâu sắc, giúp tô bồi đạo đức cho mỗi chúng ta.
Phật Pháp và đời sống 🞄 26/7/2025
Chuyện nồi cơm của Khổng Tử kể về một tình huống tưởng chừng đơn giản nhưng chứa đựng triết lý sâu sắc, giúp tô bồi đạo đức cho mỗi chúng ta.
Phật Pháp và đời sống🞄 17/7/2025
Chép kinh với ý định lan tỏa Phật Pháp sẽ tốt, sinh ra một chút công đức. Nhưng phải đúng ý nghĩa là lan tỏa Phật Pháp, không phải cất vào kho, vùi xuống đất.
Phật Pháp và đời sống 🞄 17/7/2025
Chép kinh với ý định lan tỏa Phật Pháp sẽ tốt, sinh ra một chút công đức. Nhưng phải đúng ý nghĩa là lan tỏa Phật Pháp, không phải cất vào kho, vùi xuống đất.
Phật Pháp và đời sống🞄 05/7/2025
Việc chuẩn bị mâm cúng Rằm tháng 7 không chỉ là phong tục truyền thống mà còn là dịp để con cháu bày tỏ lòng hiếu kính với gia tiên.
Phật Pháp và đời sống 🞄 05/7/2025
Việc chuẩn bị mâm cúng Rằm tháng 7 không chỉ là phong tục truyền thống mà còn là dịp để con cháu bày tỏ lòng hiếu kính với gia tiên.
