Tảo mộ là phong tục truyền thống của người Việt, thể hiện lòng hiếu kính với tổ tiên thông qua việc dọn dẹp, sửa sang, thắp hương ở phần mộ.
16/8/2025
Mục lục [Ẩn]
Tảo mộ là phong tục truyền thống tốt đẹp của người Việt, thể hiện lòng hiếu kính với tổ tiên thông qua việc dọn dẹp, thắp hương phần mộ.
Bên cạnh đó, tảo mộ đúng theo lời Phật dạy không những giúp hương linh được thêm phần an ổn, mà còn mang lại sự bình an, phước lành cho người sống.
Bài viết dưới đây sẽ giúp quý vị tìm hiểu về việc tảo mộ theo tinh thần Phật giáo và những lưu ý khi thực hiện phong tục này nhé!
Tảo mộ là gì? Ý nghĩa phong tục tảo mộ cuối năm
“Tảo” là dọn dẹp; “tảo mộ” là dọn dẹp, chăm sóc phần mộ của những người đã khuất. Theo phong tục của người Việt, vào những ngày cuối năm - dịp trước Tết Nguyên Đán, con cháu thường lên phần mộ tổ tiên để dọn dẹp, sửa sang, thắp hương và khấn thỉnh ông bà, cha mẹ đã quá vãng trở về ăn Tết với gia đình.
Và trên thực tế, ý nghĩa của việc tảo mộ chính là nhớ ơn, đền đáp ơn nghĩa và làm những việc để bày tỏ lòng biết ơn, tri ân tới tiên tổ.
Tảo mộ cuối năm là một phong tục truyền thống của người Việt (ảnh minh họa)
Hiểu đúng tục tảo mộ - thỉnh mời gia tiên về nhà theo góc nhìn Phật giáo
Việc đi tảo mộ, sửa sang mộ phần cuối năm, thỉnh mời gia tiên về nhà ăn Tết là một phong tục đẹp, vì đó là sự hướng tâm tới gia tiên và giúp giữ gìn đạo hiếu - tri ân, đền ơn đến tiên tổ, ông bà, cha mẹ đã quá vãng của mình.
Tuy nhiên, với người học Phật, chúng ta hiểu rằng: tiên tổ của mình chưa chắc còn ở nơi phần mộ đó. Việc mời hương linh gia tiên về ăn Tết được hay không còn phụ thuộc 2 yếu tố sau:
1. Người thân đang ở cõi nào:
Gia tiên có thể đã tái sinh làm kiếp ngạ quỷ hoặc các kiếp khác. Nếu các cụ sinh vào cõi ngạ quỷ và đủ nhân duyên thì sẽ thọ hưởng được thức ăn hiến cúng của người thân.
Như trong kinh Cúng Thí Người Mất, Đức Phật dạy: “Ở đây, này Bà-la-môn, có người từ bỏ sát sanh… có tà kiến. Người ấy sau khi thân hoại mạng chung, sanh vào cõi ngạ quỷ. Món ăn của chúng sanh ngạ quỷ như thế nào, tại đấy, vị ấy nuôi sống với món ăn ấy; tại đấy, vị ấy tồn tại với món ăn ấy. Món ăn nào các bạn bè, hoặc thân hữu, hoặc bà con, hoặc người cùng huyết thống từ đấy muốn hướng cúng cho vị ấy, tại đấy, vị ấy sống với món ăn ấy; Tại đấy, vị ấy tồn tại với món ăn ấy. Này Ba-la-môn, đây là tương ưng xứ, trú nơi đây, vị ấy được lợi ích của bố thí ấy.”
2. Theo nhân duyên:
Thực chất chúng ta không cần ra mộ mời hương linh gia tiên, mà theo duyên họ vẫn về được. Nếu họ có duyên với chúng ta thì vẫn theo ta như hình với bóng; còn nếu không có duyên thì dù thỉnh mời, họ cũng không về được. Trong kinh Chuyện Tiểu Chủ Ngân Khố (Trích soạn từ: kinh Tiểu Bộ), có ghi lại rằng:
Ở Ba-la-nại có gia chủ Tiểu chủ ngân khố – người keo kiệt, không tin Tam bảo, không làm phước, khinh thường các thiện sự công đức. Sau khi qua đời, ông tái sinh làm ngạ quỷ, sống đói khát và khổ đau.
Con gái ông là A-nu-la, đang sống tại nhà chồng ở An-da-ka-vin-da. Nàng muốn cúng dường các Bà-la-môn để phước đức hồi hướng cho cha nên đã chuẩn bị cơm và các thực phẩm khác. Nàng đã khấn nguyện rằng: “Con dâng cúng các Bà-la-môn ở An-da-ka, mong muốn cho cha, được hưởng phúc, được no đủ”. Ngạ quỷ nghe tin liền bay đến nơi để mong nhận được phần phúc báu…
Như vậy, với các hương linh có duyên, chúng ta khấn nguyện là họ sẽ đến được nơi cúng lễ.
Việc đi tảo mộ, sửa sang mộ phần vào dịp cuối năm là việc làm tốt, vì đó là sự hướng tâm tới gia tiên (ảnh minh họa)
Tảo mộ ngày nào?
Đối với người Việt, thường có 2 dịp tảo mộ đó là:
1. Trước Tết Nguyên Đán
Phong tục tảo mộ trước Tết thường được thực hiện sau rằm tháng Chạp. Có thể tính ngay sau Rằm tháng 12 Âm lịch hoặc ngày 23 ông Công ông Táo hoặc sớm hơn.
2. Tết Thanh Minh
Ngoài ra, dân tộc Việt còn có một dịp tảo mộ nữa vào tiết Thanh Minh tháng 3 Âm lịch (sau Tết) - như trong truyện Kiều của Nguyễn Du có câu:
“Thanh minh trong tiết tháng ba
Lễ là tảo mộ, hội là đạp thanh.”
>> Xem thêm: Tiết Thanh minh: Cách cúng lễ giúp người sống và người mất được phúc lành
Phong tục tảo mộ trước Tết thường được thực hiện sau rằm tháng Chạp hoặc vào Tiết Thanh minh (tháng 3 Âm Lịch) (ảnh minh họa)
Lưu ý khi đi tảo mộ
1. Bạch khấn trước khi chặt cây, phát cỏ xung quanh mộ
Trong giới luật, Đức Phật cấm các vị Tỳ-kheo chặt phá cây cỏ một cách vô cớ. Lý do thứ nhất xuất phát từ việc bảo vệ môi trường, vì Đức Phật là người rất quý thiên nhiên, tôn trọng sự sống. Lý do thứ hai xuất phát từ mặt tâm linh: cành cây, ngọn cỏ đều có những hương linh, phần tâm thức nương gá ở đó.
Trong kinh Trường A-hàm, Đức Phật dạy: “Tất cả nhà cửa mà nhân dân ở đều có quỷ thần, không có chỗ nào là không có. Tất cả ngõ hẻm, ngã tư, hàng thịt, chợ búa và bãi tha ma cũng đều có quỷ thần, không chỗ nào là không có...”
Bởi vậy, khi buộc phải chặt cây, Đức Phật dạy các đệ tử phải bạch với các vị Thần cây, hương linh ở đó; đặc biệt đối với những cây lớn, cây cổ thụ thì nên bạch trước cả một tuần.
Cho nên, trường hợp đi tảo mộ vào dịp cuối năm hoặc dịp Tết Thanh Minh mà thấy cây cỏ mọc um tùm thì chúng ta cần phải dọn dẹp; nhưng trước khi chặt cây, nhổ cỏ nên có lời khấn, bạch trước với các hương linh, quỷ thần ở khu mộ đó. Có thể bạch rằng: Con xin tác phước cho các hương linh, quỷ thần ở đây để các vị có thể di chuyển, trú ngụ ở chỗ khác.
Trước khi chặt cây phá cỏ, cần phải khấn bạch các vị quỷ Thần, hương linh ở nơi đó (ảnh minh họa)
2. Cầu siêu cho hương linh
Đức Phật là bậc đại giác ngộ, Ngài thấy biết rõ về sự thật sự vận hành nhân quả luân chuyển trong sáu cõi của tất cả chúng hữu tình. Ngài chỉ dạy rằng, muốn cứu cho người mất ra khỏi cảnh khổ của cõi ngạ quỷ, chỉ có cách duy nhất là nương tựa vào Tam Bảo, tác phước hồi hướng phước cho hương linh, ngạ quỷ thì chúng đó sẽ thoát khổ được an nhàn.
Trong kinh Vu Lan Bồn, khi Ngài Mục Kiền Liên biết mẹ mình - là bà Thanh Đề đang bị đọa lạc trong cõi địa ngục do nghiệp ác đã tạo khi còn sống; Ngài đã khuyến khích dòng họ bán ngôi nhà cũ của bà Thanh Đề để thiết lễ cúng dường trai Tăng, dâng phẩm vật cúng dường đến Đức Phật cùng Tăng đoàn để hồi hướng phước đến cho bà Thanh Đề. Nhờ đó, bà được siêu thoát khỏi cảnh giới đau khổ, sinh lên cõi trời hưởng phước.
Trong kinh Tạng Nam Truyền, Tiểu Bộ kinh - Tập 3, Ngạ Quỷ Sự, Phẩm Con Rắn, Chuyện Ngạ Quỷ Ngoại Bức Tường, Đức Phật dạy rằng: Muốn cho cha mẹ, quyến thuộc quá vãng được tái sanh về cảnh giới an lành, tốt đẹp thì người thân trong gia đình phải biết nương vào ân đức Tam Bảo, làm phước hồi hướng cầu siêu độ cho gia tiên và các chúng trong cõi tâm linh. Hạnh lành này không chỉ giúp người đã mất, mà gia đình cũng được hưởng phước lộc.
Khi chúng ta làm phước, làm thiện và hồi hướng cho người thân đã mất - trong bảy phần công đức - sẽ có một phần công đức người mất được hưởng, còn lại sáu phần công đức thì những người sống được hưởng. Cầu siêu cho người đã mất là việc cần thiết, mang lại phúc báu cho cả kẻ còn và người mất.
Như trong kinh Địa Tạng Bồ Tát Bổn Nguyện, Đức Phật dạy: “Như có người nam cùng người nữ nào lúc sanh tiền không tu tạo phước lành mà lại gây lấy những tội ác. Sau khi người mạng chung, hàng thân quyến kẻ lớn người nhỏ, vì người chết mà tu tạo phước lợi làm tất cả các việc về Thánh đạo, thời trong bảy phần công đức người chết nhờ đặng một phần, còn sáu phần công đức thuộc về người thân quyến hiện lo tu tạo đó”.
>> Xem thêm: Hướng dẫn đăng ký tham gia lễ cầu siêu cho người mất tại chùa Ba Vàng
---
Mong rằng, qua những lời giảng giải trên của Thầy Thích Trúc Thái Minh, chúng ta sẽ tăng trưởng tri kiến, hiểu đúng hơn về ý nghĩa của việc tảo mộ dưới lăng kính nhà Phật. Từ đó, biết khởi tâm từ bi, hành thiện tạo phước, hồi hướng công đức đến các hương linh, thân bằng quyến thuộc nhiều đời nhiều kiếp đã quá vãng – nguyện cho các vị sớm được siêu thoát, lìa khổ được vui, đủ duyên nương tựa Tam Bảo, gieo trồng căn lành để cùng hướng về con đường giải thoát, an lạc.
>> Xem thêm:
1. Nghi thức cúng lễ tạ mộ cuối năm mới nhất
2. Nghi thức cúng lễ Thanh Minh mới nhất
Để việc thờ cúng đem lại lợi ích cho bản thân, gia đình và cho chúng sinh, chùa Ba Vàng xin gửi đến quý Phật tử và Nhân dân, tổng hợp các bài văn khấn đầy đủ nhất trong năm 2025. Kính mời quý vị cùng đón đọc tại đây!
Phật Pháp và đời sống🞄 15/8/2025
Thủ tục, nghi thức chuyển bàn thờ cũ để thay bàn thờ mới đúng cách, chi tiết, đầy đủ; giúp gia đình nhận được nhiều phúc lành, bình an.
Phật Pháp và đời sống 🞄 15/8/2025
Thủ tục, nghi thức chuyển bàn thờ cũ để thay bàn thờ mới đúng cách, chi tiết, đầy đủ; giúp gia đình nhận được nhiều phúc lành, bình an.
Phật Pháp và đời sống🞄 13/8/2025
Rằm tháng 7 là ngày Tết Trung Nguyên - là dịp mỗi gia đình lại cùng nhau chuẩn bị mâm cơm tươm tất dâng lên cúng ông bà, tổ tiên.
Phật Pháp và đời sống 🞄 13/8/2025
Rằm tháng 7 là ngày Tết Trung Nguyên - là dịp mỗi gia đình lại cùng nhau chuẩn bị mâm cơm tươm tất dâng lên cúng ông bà, tổ tiên.
Phật Pháp và đời sống🞄 09/8/2025
Tụng kinh là để ôn lại và hiểu lời Đức Phật dạy. Tụng kinh sẽ đem lại nhiều phúc báu, an vui cho những người trì tụng ngay trong hiện tại.
Phật Pháp và đời sống 🞄 09/8/2025
Tụng kinh là để ôn lại và hiểu lời Đức Phật dạy. Tụng kinh sẽ đem lại nhiều phúc báu, an vui cho những người trì tụng ngay trong hiện tại.
Phật Pháp và đời sống🞄 07/8/2025
Lễ Vu Lan là dịp để những người con bày tỏ tâm tri ân, thực hành báo hiếu đối với cha mẹ hiện đời và nhiều đời về trước.
Phật Pháp và đời sống 🞄 07/8/2025
Lễ Vu Lan là dịp để những người con bày tỏ tâm tri ân, thực hành báo hiếu đối với cha mẹ hiện đời và nhiều đời về trước.
Phật Pháp và đời sống🞄 04/8/2025
Hộ niệm là một phương pháp giúp cho người sắp lâm chung có một cận tử nghiệp thiện lành, giúp quyết định chỗ tái sinh cao tốt trong kiếp sau.
Phật Pháp và đời sống 🞄 04/8/2025
Hộ niệm là một phương pháp giúp cho người sắp lâm chung có một cận tử nghiệp thiện lành, giúp quyết định chỗ tái sinh cao tốt trong kiếp sau.
Phật Pháp và đời sống🞄 01/8/2025
Đối với nhiều người, số phận là những điều được định sẵn trong cuộc đời. Tuy nhiên, đạo Phật không chấp nhận thuyết định mệnh, không có số phận con người định sẵn.
Phật Pháp và đời sống 🞄 01/8/2025
Đối với nhiều người, số phận là những điều được định sẵn trong cuộc đời. Tuy nhiên, đạo Phật không chấp nhận thuyết định mệnh, không có số phận con người định sẵn.
Phật Pháp và đời sống🞄 30/7/2025
Bốc mộ theo đúng nghi thức Phật giáo sẽ giúp người mất được siêu thoát, an ổn; người sống được tăng phúc, bình an.
Phật Pháp và đời sống 🞄 30/7/2025
Bốc mộ theo đúng nghi thức Phật giáo sẽ giúp người mất được siêu thoát, an ổn; người sống được tăng phúc, bình an.
Phật Pháp và đời sống🞄 17/7/2025
Chép kinh với ý định lan tỏa Phật Pháp sẽ tốt, sinh ra một chút công đức. Nhưng phải đúng ý nghĩa là lan tỏa Phật Pháp, không phải cất vào kho, vùi xuống đất.
Phật Pháp và đời sống 🞄 17/7/2025
Chép kinh với ý định lan tỏa Phật Pháp sẽ tốt, sinh ra một chút công đức. Nhưng phải đúng ý nghĩa là lan tỏa Phật Pháp, không phải cất vào kho, vùi xuống đất.
Phật Pháp và đời sống🞄 30/6/2025
Phóng sinh là hành động cứu mạng con vật, giúp chúng kéo dài mạng sống, thả chúng về với môi trường sống tự nhiên của mình.
Phật Pháp và đời sống 🞄 30/6/2025
Phóng sinh là hành động cứu mạng con vật, giúp chúng kéo dài mạng sống, thả chúng về với môi trường sống tự nhiên của mình.
Phật Pháp và đời sống🞄 14/6/2025
Trong cuộc sống, ai cũng cần những người bạn tốt. Đức Phật đã dạy về 4 nhóm bạn chân thật, đáng quý mà ai cũng nên có.
Phật Pháp và đời sống 🞄 14/6/2025
Trong cuộc sống, ai cũng cần những người bạn tốt. Đức Phật đã dạy về 4 nhóm bạn chân thật, đáng quý mà ai cũng nên có.
Phật Pháp và đời sống🞄 30/5/2025
Theo quan niệm dân gian, Tết Đoan Ngọ có nghĩa là ăn Tết vào giờ Ngọ; thường được tổ chức vào ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch.
Phật Pháp và đời sống 🞄 30/5/2025
Theo quan niệm dân gian, Tết Đoan Ngọ có nghĩa là ăn Tết vào giờ Ngọ; thường được tổ chức vào ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch.
Phật Pháp và đời sống🞄 30/5/2025
Các gia đình thường chuẩn bị mâm cúng Tết Đoan Ngọ để bày tỏ lòng thành dâng lên cúng Phật, các vị Thần linh và gia tiên.
Phật Pháp và đời sống 🞄 30/5/2025
Các gia đình thường chuẩn bị mâm cúng Tết Đoan Ngọ để bày tỏ lòng thành dâng lên cúng Phật, các vị Thần linh và gia tiên.
Phật Pháp và đời sống🞄 07/3/2025
Cảm xúc cùng những bài hát 8/3 ý nghĩa, lời bài hát dễ nghe, dễ thuộc nhằm tôn vinh vẻ đẹp và sự hy sinh của người phụ nữ.
Phật Pháp và đời sống 🞄 07/3/2025
Cảm xúc cùng những bài hát 8/3 ý nghĩa, lời bài hát dễ nghe, dễ thuộc nhằm tôn vinh vẻ đẹp và sự hy sinh của người phụ nữ.
Phật Pháp và đời sống🞄 07/3/2025
Dưới đây là những lời chúc 8/3 hay, ý nghĩa để gửi gắm yêu thương, mang đến an lành qua những tấm thiệp, tin nhắn hay mạng xã hội,...
Phật Pháp và đời sống 🞄 07/3/2025
Dưới đây là những lời chúc 8/3 hay, ý nghĩa để gửi gắm yêu thương, mang đến an lành qua những tấm thiệp, tin nhắn hay mạng xã hội,...
Phật Pháp và đời sống🞄 08/02/2025
Bài kinh “Nhân duyên của giàu nghèo” sẽ lý giải tại sao lại có kẻ giàu, người nghèo. Đồng thời, chỉ ra cách để có được tài sản dựa theo quan điểm đạo Phật.
Phật Pháp và đời sống 🞄 08/02/2025
Bài kinh “Nhân duyên của giàu nghèo” sẽ lý giải tại sao lại có kẻ giàu, người nghèo. Đồng thời, chỉ ra cách để có được tài sản dựa theo quan điểm đạo Phật.
Phật Pháp và đời sống🞄 27/01/2025
Hạnh phúc là gì? Hạnh phúc thật sự đến từ đâu? Hãy cùng khám phá nguồn gốc và tìm hiểu 3 bí quyết giúp chúng ta sống hạnh phúc, bình yên trong cuộc đời.
Phật Pháp và đời sống 🞄 27/01/2025
Hạnh phúc là gì? Hạnh phúc thật sự đến từ đâu? Hãy cùng khám phá nguồn gốc và tìm hiểu 3 bí quyết giúp chúng ta sống hạnh phúc, bình yên trong cuộc đời.
Phật Pháp và đời sống🞄 12/01/2025
Mừng thọ là nét đẹp văn hóa truyền thống của người dân Việt Nam, thể hiện sự kính trọng, lòng biết ơn của con cháu đối với các bậc cao niên.
Phật Pháp và đời sống 🞄 12/01/2025
Mừng thọ là nét đẹp văn hóa truyền thống của người dân Việt Nam, thể hiện sự kính trọng, lòng biết ơn của con cháu đối với các bậc cao niên.
Phật Pháp và đời sống🞄 31/12/2024
Mất tập trung khiến thất bại trong học tập, khó thành công trong công việc. Có hai cách để tập trung giúp rèn luyện bản thân, sáng suốt và làm việc hiệu quả.
Phật Pháp và đời sống 🞄 31/12/2024
Mất tập trung khiến thất bại trong học tập, khó thành công trong công việc. Có hai cách để tập trung giúp rèn luyện bản thân, sáng suốt và làm việc hiệu quả.
Phật Pháp và đời sống🞄 07/10/2024
Trong bài kinh Làm giàu, Đức Phật khuyến khích người đệ tử tại gia phải bằng sự nỗ lực tinh tấn, sử dụng trí tuệ và sức lực của bản thân để làm ra tài sản một cách hợp pháp.
Phật Pháp và đời sống 🞄 07/10/2024
Trong bài kinh Làm giàu, Đức Phật khuyến khích người đệ tử tại gia phải bằng sự nỗ lực tinh tấn, sử dụng trí tuệ và sức lực của bản thân để làm ra tài sản một cách hợp pháp.
