“Số phận” là gì? Hiểu đúng bản chất để vươn lên và làm chủ cuộc đời
01/8/2025
Đối với nhiều người, số phận là những điều được định sẵn trong cuộc đời. Tuy nhiên, đạo Phật không chấp nhận thuyết định mệnh, không có số phận con người định sẵn.
01/8/2025
Mục lục [Ẩn]
Trong những giai đoạn cuộc sống rơi vào bế tắc - công việc không như ý, tình cảm đổ vỡ,... nhiều người thường quy mọi thứ cho số phận con người. Họ hoặc buông xuôi hoặc khát khao tìm một con đường có thể thay đổi vận mệnh cuộc đời mình.
Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn giải đáp những băn khoăn về số phận là gì, có số phận hay không và cung cấp phương pháp để có thể làm chủ cuộc đời theo lời Đức Phật dạy. Kính mời quý vị và các bạn cùng theo dõi!
Số phận con người là gì? Lý giải quan niệm đúng theo lời Đức Phật dạy
Đối với nhiều người, số phận (hay số mệnh, định mệnh) là những điều được định sẵn trong cuộc đời. Họ quan niệm rằng, ai cũng có “số” - số sướng hay khổ; số được làm quan hay kẻ ăn mày,...
Tuy nhiên, đạo Phật không chấp nhận thuyết định mệnh. Con người không có một số phận định sẵn, mà chúng ta có nghiệp mang theo từ quá khứ sang kiếp này. Khối nghiệp đó là do nhiều kiếp trước chúng ta tạo ra. Cho nên, vào đời này, nghiệp quy định chúng ta:
- Sinh ra là con của ai và không chọn được cha mẹ.
- Sinh ra trong hoàn cảnh giàu hay nghèo, sang hay hèn.
- Khi sinh ra thì là thân trai hay gái, trắng hay đen, xấu hay đẹp,...
Như trong tiểu kinh Phân Biệt Nghiệp, Đức Phật dạy: “...các loài hữu tình là chủ nhân của nghiệp, là thừa tự của nghiệp. Nghiệp là thai tạng, nghiệp là quyến thuộc, nghiệp là điểm tựa, nghiệp phân chia các loài hữu tình; nghĩa là có liệt, có ưu”. Vì vậy, ảnh hưởng của nghiệp cũ đối trong cuộc đời chúng ta rất lớn.
Nghiệp quy định hoàn cảnh mà chúng ta sinh ra (ảnh minh họa)
“Số phận” có thay đổi được không?
Chúng ta có thể làm chủ và thay đổi cuộc đời. Để làm được điều đó, chúng ta phải chấp nhận việc không có số phận. Bởi việc làm chủ hay thay đổi cuộc đời như thế nào là do chính chúng ta. Người sống chấp nhận có số phận là người cam phận, không có ý chí phấn đấu, vươn lên; không thể tiến bộ được. Như vậy, cuộc đời của họ sẽ trở nên vô cùng tẻ nhạt.
“Số phận” này là từ thân chúng ta tạo ra. Thân thể tạo ra hành vi, ứng xử với mọi người xung quanh. Tuy nhiên, tâm mới chính là chủ nhân thật sự của thân. Tâm có vai trò vô cùng quan trọng đối với thân.
Cho nên, chúng ta phải quay về làm chủ tâm. Tâm tính chính là vấn đề tối yếu, trọng tâm nhất. Trong kinh Pháp Cú, Đức Phật dạy:
“Tâm dẫn đầu các pháp
Tâm làm chủ, tâm tạo
Nếu với tâm ô nhiễm,
Nói lên hay hành động
Khổ não bước theo sau
Như xe theo vật kéo”.
Vậy từ một tâm thiện lành, khi chúng ta nói hay làm điều gì, kết quả tốt đẹp sẽ theo sau. Trong vũ trụ này, không có gì là vô nhân, vô duyên. Khi gieo nhân thì đều có quả, gieo ý nghĩ sẽ có hành động và kết quả - đó là luật nhân quả.
Cho nên, chúng ta có thể làm chủ và thay đổi được “số phận” (nhà Phật gọi là nghiệp) bằng cách làm chủ thân và tâm của mình. Cùng với đó, đối với đạo Phật, chúng ta cần phấn đấu, rèn luyện để chuyển hóa nghiệp. Nghiệp ấy từ nơi thân - khẩu - ý của chúng ta tạo ra. Bởi vậy, chúng ta phải giữ được ý tốt đẹp, trong sáng, thiện lành để tạo ra những nghiệp tốt đẹp. Từ đó, nghiệp xấu có thể chuyển hóa thành nghiệp tốt; từ bất hạnh, đau khổ chuyển thành may mắn và được phúc lành.
Làm chủ “số phận” để cuộc sống bình an, bớt khổ đau
1. Quyết tâm tu sửa những nghiệp xấu
Chúng ta là chủ nhân của nghiệp. Cho nên, chúng ta phải biết tìm ra những nghiệp xấu để quyết tâm sửa đổi. Bản thân chúng ta rất khó để tự thấy được nghiệp xấu của mình, mà phải nhờ những người xung quanh soi sáng, góp ý cho.
Bên cạnh đó, chúng ta có quyền tự chủ. Chúng ta có thể tạo những nghiệp mới để chuyển hóa nghiệp cũ. Đức Phật dạy có tu sửa là có chuyển nghiệp. Nghiệp cũ có thể khiến chúng ta gặp hoạn nạn trong tương lai; nhưng nhờ công đức tu tập mà quả đó không trổ ra nữa, có phúc báo tu tập mà được chuyển hóa.
Để tu tập, chúng ta cần dừng tạo nghiệp ác, tập sám hối với các chúng sinh, hành thập thiện bằng cách giữ gìn năm giới, phóng sinh,...
Chúng ta cần dừng tạo nghiệp ác, hành các việc thiện lành như phóng sinh, cứu vật (ảnh minh họa)
2. Tập rèn luyện tâm trước những nghịch cảnh
Theo đạo Phật, để làm chủ được tâm mình, chúng ta phải rèn luyện và thực tập trong mọi hoàn cảnh - đặc biệt là trong nghịch cảnh. Chính trong nghịch cảnh, nếu vẫn có thể vươn lên, đứng vững được thì mới khẳng định bản lĩnh của mình. Giống như muốn biết cây có khỏe hay không, thì phải xem khi đứng trước gió, trước sóng - rễ của nó bám có chắc không.
Vì vậy, đối với đạo Phật, nghịch cảnh là duyên tốt để chúng ta được rèn luyện, tôi luyện tâm mình. Tâm được phải tôi luyện thì chúng ta mới có sức để tự làm chủ bản thân. Và khi làm chủ được thì ta sẽ làm chủ được vận mệnh.
Để làm chủ được tâm mình, chúng ta phải rèn luyện và thực tập trong mọi hoàn cảnh - đặc biệt là trong nghịch cảnh (ảnh minh họa)
3. Thực tập thiền định
Để nhận thức về tâm của mình rất khó. Cho nên, chúng ta phải thực tập thiền định, tu tập để giúp tâm được lắng lại.
Ví dụ, tâm chúng ta như một hồ nước. Nếu hồ nước đó nổi sóng lên, bùn đất đục ngầu thì không thể nhìn thấy được đáy hồ. Nhưng nếu làm cho nước lắng lại, chúng ta sẽ dần thấy được đáy hồ. Tâm chúng ta cũng vậy. Chúng ta cần quyết định mọi việc khi tâm mình thanh tịnh. Còn khi tâm có nhiều bận rộn, bối rối, bức xúc, nếu đưa ra quyết định thì thường sai lầm, không sáng suốt.
Xem thêm: Thiền là gì? Tìm hiểu 02 phương pháp thiền hiệu quả trong đạo Phật
Chúng ta phải thực tập thiền định, tu tập để giúp tâm được lắng lại
Trên đây là những lời giảng của Thầy Thích Trúc Thái Minh về góc nhìn của đạo Phật với “số phận” con người và cách làm chủ cuộc đời mình.
Qua bài viết, chúng ta hiểu rằng không có số phận định sẵn mà chỉ có nghiệp cũ đang chi phối. Vì vậy, thay vì oán trách số phận, quý vị hãy quay về tu sửa tâm mình, gieo trồng nhân thiện lành để từng bước chuyển hóa nghiệp lực - làm chủ cuộc đời và hướng đến một cuộc sống an lạc, hạnh phúc hơn.
Phật Pháp và đời sống🞄 31/8/2025
Nhiều người quan niệm, bốc bát hương bản mệnh là gửi gắm mạng sống của mình cho các vị Thần, giúp thọ mạng kéo dài. Tuy nhiên, theo đạo Phật, việc này là sai.
Phật Pháp và đời sống 🞄 31/8/2025
Nhiều người quan niệm, bốc bát hương bản mệnh là gửi gắm mạng sống của mình cho các vị Thần, giúp thọ mạng kéo dài. Tuy nhiên, theo đạo Phật, việc này là sai.
Phật Pháp và đời sống🞄 31/8/2025
Cầu siêu đúng chuẩn nghi thức Phật giáo là việc thiết thực giúp cho người làm lễ được tăng trưởng phúc báu và người mất được siêu sinh, tái sinh về cõi lành.
Phật Pháp và đời sống 🞄 31/8/2025
Cầu siêu đúng chuẩn nghi thức Phật giáo là việc thiết thực giúp cho người làm lễ được tăng trưởng phúc báu và người mất được siêu sinh, tái sinh về cõi lành.
Phật Pháp và đời sống🞄 30/8/2025
Chúng ta không chỉ có cha mẹ hiện kiếp đời này mà còn có cha mẹ nhiều kiếp trước.Nhiều người con tuy mang tâm hiếu nhưng chưa biết cách báo hiếu cha mẹ...
Phật Pháp và đời sống 🞄 30/8/2025
Chúng ta không chỉ có cha mẹ hiện kiếp đời này mà còn có cha mẹ nhiều kiếp trước.Nhiều người con tuy mang tâm hiếu nhưng chưa biết cách báo hiếu cha mẹ...
Phật Pháp và đời sống🞄 29/8/2025
Hướng dẫn cách cúng cô hồn tháng 7 đúng chuẩn nghi thức Phật giáo giúp hương linh được an ổn, siêu thoát; gia chủ được bình an, tăng phước lành.
Phật Pháp và đời sống 🞄 29/8/2025
Hướng dẫn cách cúng cô hồn tháng 7 đúng chuẩn nghi thức Phật giáo giúp hương linh được an ổn, siêu thoát; gia chủ được bình an, tăng phước lành.
Phật Pháp và đời sống🞄 24/8/2025
Chúng ta nên chân thật sám hối các tội lỗi đã gây tạo từ quá khứ, phát nguyện tu hành sửa đổi thân tâm,... để khi cầu nguyện, niệm Phật được các Ngài gia hộ.
Phật Pháp và đời sống 🞄 24/8/2025
Chúng ta nên chân thật sám hối các tội lỗi đã gây tạo từ quá khứ, phát nguyện tu hành sửa đổi thân tâm,... để khi cầu nguyện, niệm Phật được các Ngài gia hộ.
Phật Pháp và đời sống🞄 24/8/2025
Thủ tục di chuyển bát hương đúng chuẩn, đầy đủ, chi tiết theo tinh thần Phật giáo; giúp gia đình nhận được điều tốt đẹp, phúc lành.
Phật Pháp và đời sống 🞄 24/8/2025
Thủ tục di chuyển bát hương đúng chuẩn, đầy đủ, chi tiết theo tinh thần Phật giáo; giúp gia đình nhận được điều tốt đẹp, phúc lành.
Phật Pháp và đời sống🞄 16/8/2025
Tảo mộ là phong tục truyền thống của người Việt, thể hiện lòng hiếu kính với tổ tiên thông qua việc dọn dẹp, sửa sang, thắp hương ở phần mộ.
Phật Pháp và đời sống 🞄 16/8/2025
Tảo mộ là phong tục truyền thống của người Việt, thể hiện lòng hiếu kính với tổ tiên thông qua việc dọn dẹp, sửa sang, thắp hương ở phần mộ.
Phật Pháp và đời sống🞄 16/8/2025
Để cúng Rằm tháng 7 được lợi ích, chúng ta nên tu tạo phúc lành, làm các việc phước thiện nơi Tam Bảo và hộ trì chúng Tăng như lời Đức Phật dạy.
Phật Pháp và đời sống 🞄 16/8/2025
Để cúng Rằm tháng 7 được lợi ích, chúng ta nên tu tạo phúc lành, làm các việc phước thiện nơi Tam Bảo và hộ trì chúng Tăng như lời Đức Phật dạy.
Phật Pháp và đời sống🞄 15/8/2025
Thủ tục, nghi thức chuyển bàn thờ cũ để thay bàn thờ mới đúng cách, chi tiết, đầy đủ; giúp gia đình nhận được nhiều phúc lành, bình an.
Phật Pháp và đời sống 🞄 15/8/2025
Thủ tục, nghi thức chuyển bàn thờ cũ để thay bàn thờ mới đúng cách, chi tiết, đầy đủ; giúp gia đình nhận được nhiều phúc lành, bình an.
Phật Pháp và đời sống🞄 13/8/2025
Rằm tháng 7 là ngày Tết Trung Nguyên - là dịp mỗi gia đình lại cùng nhau chuẩn bị mâm cơm tươm tất dâng lên cúng ông bà, tổ tiên.
Phật Pháp và đời sống 🞄 13/8/2025
Rằm tháng 7 là ngày Tết Trung Nguyên - là dịp mỗi gia đình lại cùng nhau chuẩn bị mâm cơm tươm tất dâng lên cúng ông bà, tổ tiên.
Phật Pháp và đời sống🞄 09/8/2025
Tụng kinh là để ôn lại và hiểu lời Đức Phật dạy. Tụng kinh sẽ đem lại nhiều phúc báu, an vui cho những người trì tụng ngay trong hiện tại.
Phật Pháp và đời sống 🞄 09/8/2025
Tụng kinh là để ôn lại và hiểu lời Đức Phật dạy. Tụng kinh sẽ đem lại nhiều phúc báu, an vui cho những người trì tụng ngay trong hiện tại.
Phật Pháp và đời sống🞄 07/8/2025
Lễ Vu Lan là dịp để những người con bày tỏ tâm tri ân, thực hành báo hiếu đối với cha mẹ hiện đời và nhiều đời về trước.
Phật Pháp và đời sống 🞄 07/8/2025
Lễ Vu Lan là dịp để những người con bày tỏ tâm tri ân, thực hành báo hiếu đối với cha mẹ hiện đời và nhiều đời về trước.
Phật Pháp và đời sống🞄 04/8/2025
Hộ niệm là một phương pháp giúp cho người sắp lâm chung có một cận tử nghiệp thiện lành, giúp quyết định chỗ tái sinh cao tốt trong kiếp sau.
Phật Pháp và đời sống 🞄 04/8/2025
Hộ niệm là một phương pháp giúp cho người sắp lâm chung có một cận tử nghiệp thiện lành, giúp quyết định chỗ tái sinh cao tốt trong kiếp sau.
Phật Pháp và đời sống🞄 31/7/2025
Tuyển tập những lời chúc lễ Vu Lan mới nhất - hay, chân thành và ý nghĩa, giúp bạn thể hiện tình cảm và lòng biết ơn đến đấng sinh thành.
Phật Pháp và đời sống 🞄 31/7/2025
Tuyển tập những lời chúc lễ Vu Lan mới nhất - hay, chân thành và ý nghĩa, giúp bạn thể hiện tình cảm và lòng biết ơn đến đấng sinh thành.
Phật Pháp và đời sống🞄 30/7/2025
Bốc mộ theo đúng nghi thức Phật giáo sẽ giúp người mất được siêu thoát, an ổn; người sống được tăng phúc, bình an.
Phật Pháp và đời sống 🞄 30/7/2025
Bốc mộ theo đúng nghi thức Phật giáo sẽ giúp người mất được siêu thoát, an ổn; người sống được tăng phúc, bình an.
Phật Pháp và đời sống🞄 30/7/2025
Cư sĩ là những người Phật tử tu tại gia. Trong giáo Pháp của Phật, người Phật tử được gọi là Ưu-bà-tắc (nam cư sĩ) và Ưu-bà-di (nữ cư sĩ).
Phật Pháp và đời sống 🞄 30/7/2025
Cư sĩ là những người Phật tử tu tại gia. Trong giáo Pháp của Phật, người Phật tử được gọi là Ưu-bà-tắc (nam cư sĩ) và Ưu-bà-di (nữ cư sĩ).
Phật Pháp và đời sống🞄 26/7/2025
Chuyện nồi cơm của Khổng Tử kể về một tình huống tưởng chừng đơn giản nhưng chứa đựng triết lý sâu sắc, giúp tô bồi đạo đức cho mỗi chúng ta.
Phật Pháp và đời sống 🞄 26/7/2025
Chuyện nồi cơm của Khổng Tử kể về một tình huống tưởng chừng đơn giản nhưng chứa đựng triết lý sâu sắc, giúp tô bồi đạo đức cho mỗi chúng ta.
Phật Pháp và đời sống🞄 17/7/2025
Chép kinh với ý định lan tỏa Phật Pháp sẽ tốt, sinh ra một chút công đức. Nhưng phải đúng ý nghĩa là lan tỏa Phật Pháp, không phải cất vào kho, vùi xuống đất.
Phật Pháp và đời sống 🞄 17/7/2025
Chép kinh với ý định lan tỏa Phật Pháp sẽ tốt, sinh ra một chút công đức. Nhưng phải đúng ý nghĩa là lan tỏa Phật Pháp, không phải cất vào kho, vùi xuống đất.
Phật Pháp và đời sống🞄 05/7/2025
Việc chuẩn bị mâm cúng Rằm tháng 7 không chỉ là phong tục truyền thống mà còn là dịp để con cháu bày tỏ lòng hiếu kính với gia tiên.
Phật Pháp và đời sống 🞄 05/7/2025
Việc chuẩn bị mâm cúng Rằm tháng 7 không chỉ là phong tục truyền thống mà còn là dịp để con cháu bày tỏ lòng hiếu kính với gia tiên.
